آثار ماه مبارک رمضان

تجربه‌ای متفاوت

حتماً تا به حال متوجه احساس متفاوت خود در ماه رمضان شده‌اید؛ دلی که زودتر نرم می‌شود، با کوچکترین تلنگری به یاد خدا می‌افتد، زودتر می‌بخشد، راحت‌تر رها می‌کند، به معنویت کشش بیشتری دارد، مدام به دنبال بهانه‌ای می‌گردد که دست نیازمندی را بگیرد و یا واسطه‌ای‌ برای رساندن خیر شود.

همۀ این تفاوت‌ها خاصیت رفاقت با ماهی است که راه‌های احسان را برای ما هموار می‌کند.[1]

کمال هم‌نشین در من اثر کرد[2]

یک هم­نشین خوب چیزیست که همۀ ما در این دنیای پرتلاطم به دنبالش می‌گردیم! کسی که با بودنش دلمان را سبک کند، در کنارش احساس امنیت کنیم، حضورش ما را آرام و مهربان کند، از گرفتاری‌ها نجاتمان دهد، باب دوستی‌مان را با آدم‌های بهتر باز کند و ما را از شر افراد سمّی اطرافمان محافظت کند.

ماه رمضان همان رفیق مبارکی است که ما را در آغوش می‌گیرد، طوری که هیچ آسیبی توان رسیدن به ساحت قلبمان را نداشته باشد؛ زیرا در ماه مبارک رمضان شرایط انجام گناه محدود شده و یا کلاً برچیده می‌شود.

محدودیت شرایط گناه

برای انجام هر کاری ابتدا باید لوازم و شرایط آن را فراهم کرد، حتی انجام گناه هم از این قاعده مستثنی نیست. در ماه رمضان با محدود شدن ورودی‌های نفس، امکان فراهم کردن لوازم و شرایط گناه به حداقل خود می‌رسد و در نتیجه امکان ارتکاب گناهان بسیار کم می‌شود. خدایی که این میهمانی را تنها برای «خودِ» انسان ترتیب داده، راه ورود امیال حیوانی‌ ما را به این میهمانی بسته است. تنها آمدن، شرط حضور در این ضیافت است. بُعد انسانی‌ و «خودِ» الهی‌ ما تنها میهمان این میهمانی ا‌ست و میزبان، لوازم و سوروسات این ضیافت را بابِ میل این بخش از وجود ما فراهم کرده است. خیال و وهم و حواس پنجگانه به این ضیافت راهی ندارند. هر آنچه که قلب را سنگین می‌کند، به این بزم دعوت نیست؛ زیرا قرار بر این است که با شرکت در این میهمانی و استفاده از آن تا خود خدا بالا برویم و رشد کنیم.

آزادی از جهنم

خیلی ‌وقت‌ها آرزو می‌کنیم که کاش می‌توانستیم به عقب برگردیم و یک صحنه از زندگی‌مان را دوباره تجربه کنیم. این احساس یا به دلیل لذت از شیرینی آن لحظه است، یا از گناهانی پشیمانیم که زشتی‌ و سنگینی‌شان را بر وجودمان احساس می‌کنیم. در ماه مبارک رمضان این احساس بیشتر به سراغمان می‌آید. حسرت از دقایق از دست رفته، گناهانی که مرتکب شده‌ایم و کدورت اعمالمان قلبمان را می‌فشارد؛ زیرا روحمان تمیزتر شده و لکه‌ها بر آن مشخص‌ترند.

اما با وجود همۀ این احساسات نباید فراموش کنیم که ما خدای کریمی داریم. خدایی که مبدل و تبدیل کنندۀ بدی‌ها به خوبی‌هاست و به ما حسن‌ظن را آموخته است. مهربانی که همیشه می‌توان روی کمکش حساب کرد. همین خدای کریم این میهمانی عظیم را تنها به افتخار ما ترتیب داده است. هیچ میزبانی دوست ندارد که میهمانانش با ناراحتی ضیافتش را ترک کنند. خدا نیز به حرمت این ماه، ما بندگانش را از آتش جهنم و سنگینی باری که خود را به آن گرفتار کرده‌ایم، آزاد می‌کند.

راهی برای شیطان نیست

ماه مبارک رمضان ماه لذت از هم‌نشینی با خداست. خداوند مقدمات این بهره‌مندی را برای انسان فراهم آورده و هر مانع و مزاحمی را از این ضیافت دور کرده است؛ چون تنها ما نیستیم که برای رسیدن به هر چیزی باید از راه آن وارد شویم، شیطان نیز برای ورود به قلب ما نیاز به راه و منفذی دارد. در واقع نفس ما و میل‌ و خواهش‌هایمان‌، درهای ورودی شیطان‌اند.

خداوند با مهار حیوانیتِ ما راه ورود شیطان را بسته است. حتماً شنیده‌اید که در ماه رمضان، شیاطین در غل و زنجیرند. البته این اتفاق برای همه نمی‌افتد، بلکه این موهبت تنها نصیب کسانی می‌شود که نه تنها شکمشان روزه است، بلکه حواس پنج‌گانه‌شان نیز روزه‌دار است. فکر و خیالشان هم در روزه به سر می‌برد. شیطان که همیشه از امیال ما برای منحرف کردنمان استفاده می‌کرد، اکنون به هر کجا که دست می‌اندازد، دستاویزی نمی‌یابد. نه می‌تواند ما را با خوردنی‌ها تحریک کند و نه با نوشیدنی‌ها. نه از چشم ما راه ورود دارد و نه از گوشمان. نه می‌تواند زبانمان را تحریک کند و نه فکر و خیالمان را. شیطان روی کسی که نمی‌خواهد خود را آلوده کند، فکرش را متوجه خدا کرده و تمایلی به بردن آن به سمت گناه و زشتی ندارد، تسلطی نخواهد داشت و قطعاً در چنین شرایطی خود را شکست خورده و در غل و زنجیر خواهد دید.

سنخیت با خدا؛ کمال سعادت انسان

ما در زمان روزه شبیه‌ترین حالت را به خدا، اولیای خدا و فرشتگان داریم. چون حیوانیت بر وجودمان غالب نیست. وقتی حیوانیت تعطیل شد، بُعد الهی بر قلب ما غلبه کرده و با فرمانروایی بعد الهی در وجود ما، شباهت و سنخیتمان به خدا و اهل آسمان بیشتر می‌شود. این همان لحظۀ خوشبختی و سعادت انسان است؛ زیرا انسان به میزان شباهتش به خدا اهل رستگاری و نجات است و ماه رمضان ماه تمرین این شباهت است.

ما در این مقاله به توضیح برخی از آثار ماه مبارک رمضان پرداختیم. گفتیم که در این ماه با محدود شدن وهم و خیال و حواس پنج‌گانه میزان گناهان ما کاهش می‌یابد. و از آن‌جا که حیوانیت ما مهار شده، شیطان دستاویزی برای نفوذ در ما پیدا نمی‌کند. کاهش گناهان و غلبۀ بُعد الهی بر حیوانیت، سنخیت ما را با خدا بیشتر کرده و راه‌های احسان و محبت را برایمان هموارتر می‌کند.

شما آثار روزه و حضور در میهمانی خدا را بر وجود خود چگونه احساس می‌کنید؟ برای ما بنویسید.

[1]. صحیفۀ سجادیه

[2]. سعدی