اصالت تخصص چیست؟ چرا نیاز به متخصص داریم؟
در پاسخ به این سوال که اصالت تخصص چیست، باید بگوییم که ما در رابطه با هر سیستم نظاممندی باید از متخصص کار با آن سیستم کمک بگیریم و هیچ عقل سلیمی رجوع به غیرمتخصص را در ارتباط با ابزارها یا پدیده های جهان نمی پذیرد. پذیرفتن و عمل به این اصل نیازی به سواد نداشته بلکه نیازمند عقل است که همۀ افراد بشر از این موهبت بهرهمندند.
برای فهم بهتر اصل اصالت تخصص باید رفتار انسان را در مراجعه به متخصص بررسی کنیم. ما به طور طبیعی در برخورد با هر سیستمی در چهار مرحلۀ تعریف، راه اندازی، بهره برداری و اصلاح و تعمیر بعد از خرابی، در درجه اول به سازنده سیستم و سپس به متخصص مورد اعتماد او مراجعه می کنیم. بشر از ابتدای خلقت این رفتار را داشته و حتی در ابتداییترین جوامع بشری هم هر فرد بنا به تواناییهایش مسئولیتهای مشخصی را بر عهده میگرفت، در نتیجه خلاف نظر تجربه گراها مراجعه کردن به متخصص یک امر غیرفطری، اکتسابی و برخاسته از تجربه نیست.
مرحلۀ «تعریف» اولین مرحله در رویارویی با هر سیستم است که در آن ویژگی ها، شرایط استفاده، نقاط ضعف و نقاط قوت دستگاه مشخص می شود.
مرحلۀ «راه اندازی» شامل مجموع اطلاعات لازم برای راه اندازی سیستم است. اطلاعاتی مثل این که سوخت و نیروی محرکۀ سیستم چیست و برای شروع به کار آن چه باید کرد.
طرز استفاده از دستگاه، احتیاط ها و هشدارهای لازم در مورد مقدار و نحوۀ کارش در مرحلۀ «بهره برداری» مشخص می شود.
اینکه در صورت بروز مشکل به کجا مراجعه کنیم، و راه های ارتباطی با سازنده یا نمایندگی های مجاز آن چیست، در مرحلۀ آخر یعنی «اصلاح و تعمیر بعد از خرابی» مشخص می شود.
علاوه بر اینها هر مرحله شامل نکات مهم و هشدارهایی است که عمل نکردن به آن ها میتواند، باعث ایجاد خرابی های جبران ناپذیری در سیستم شود.
کی و کجا به متخصص مراجعه میکنیم؟
ما به طور فطری در تمامی امور از اصل «اصالت تخصص» پیروی می کنیم، درحالی که شاید آگاه نباشیم که اصل اصالت تخصص چیست و چه چیزی را بیان می کند؟ برای روشن تر شدن ماجرا از مثال دیگری کمک می گیریم. تصور کنید دانۀ گیاه گرانقیمت و کمیابی را از طرف یکی از عزیزترین دوستانتان هدیه گرفته اید. آیا قبل از کاشت این دانه به دنبال کسب اطلاعاتی از شرایط نگهداری و محیط مناسب آن با چند باغبان ماهر مشورت می کنید ،یا دانه را در خاک اولین گلدان دم دستتان فرو می کنید؟ اگر پاسختان مورد اول است، تصور کنید در این حال ماهرترین مکانیک شهر که به تخصص او در تعمیر ماشین اطمینان دارید، در حالی که دستهای روغنی اش را با لباس کارش پاک می کند از شما تقاضا کند که دانۀ کمیابتان را برای کشت به او بسپارید. شما چه پاسخی می دهید؟ احتمالاً حتی اجازۀ دست زدن به دانۀ گرانقیمتتان را هم به او نخواهید داد. حالا اگر به جای استاد مکانیک شاگرد نجار بخواهد دانه را برای پرورش از شما تحویل بگیرد و یا یک پزشک فوق تخصص قلب ادعا کند که از پس کاشتن و مراقبت از دانۀ مورد علاقۀ شما بر می آید چه؟ اگر شما به مکانیک، شاگرد نجار و یا پزشک اعتماد کنید و در انتها دانۀ شما خشک شود یا بوتۀ آن به گُل ننشیند چه کسی را سرزنش خواهید کرد؟ مسلماً بزرگترین تقصیر در به بار ننشستن دانه متوجه شماست. مکانیک، شاگرد نجار و پزشک فقط پیشنهادی را مطرح کرده اند که شما با پذیرفتن آن در واقع مسئولیت و عواقب آن را هم پذیرفته اید. اگر شما ندانید که اصالت تخصص چیست و تحت تأثیر عواملی مثل تبلیغات دروغین و یا سهل انگاری افراد غیرمتخصص را انتخاب کنید، بلافاصله بعد از دریافت این اشتباه فرد غیرمتخصص را رها خواهید کرد.
اهمیت اصل اصالت تخصص
در هر امری سرپیچی از متخصص و یا سهل انگاری در شناخت فردی با بالاترین تخصص اشتباهیست که باید بلافاصله جبران شود. چون این انتخاب محروم کردن خود از مسیر درست و ادامه دادن راهی است که هرگز به مقصد نمی رسد. اگر بعد از توجه پیدا کردن به اشتباه خود مسیر غلط را ادامه دهیم، حتی نزد خودمان هم محکوم هستیم. دانستن اینکه اصالت تخصص چیست، در مورد مهمترین و سرنوشت سازترین انتخاب ما که بدون شک انتخاب هدف و مسیر کلی زندگیمان است هم صدق میکند. انتخابی که بدون داشتن الگو و راهنمای درست به سرانجام درستی نمی رسد. در واقع الگویی که در زندگی برای خودمان انتخاب کرده ایم، نشان دهندۀ میزان ایمان داشتن یا نداشتن ما به خدا یا همان سازندۀ ماست. اینکه این الگو تا چه حدی با چیزی که خدا می پسندد و خصوصیات روح ما را بر اساس آن پرداخته است، مطابقت دارد، نشان می دهد که ما تا چه اندازه در مسیر درست قدم برداشتهایم.
در حقیقت ما همان دانۀ گرانبها و زیبا هستیم و جسم ما گلدان ماست. این نفس ماست که باید در محمل جسم رشد کند و بال و پر بگیرد. مسیری که در زندگی طی می کنیم و راهنمایان ما در انتخاب و طی این مسیر، سرانجام ما را مشخص میکنند. خاک حاصلخیز جسم و دانۀ سالم و قوی در اختیار همۀ ما انسانها قرار گرفته، اما نتیجه برای همه یکسان نیست. دانه هایی هستند که در سفر زندگی تبدیل به جنگلهایی بزرگ و کشتزارهایی آباد می شوند و خشک و بی بروبار ماندن هم سهم تعدادی از دانه ها می شود. تفاوت در باغبان و نوع رسیدگی اوست. آیا باغبان ما با تمام خصوصیات و استعدادهای ما و نحوۀ پروراندن آن ها آشناست؟
متخصص وجود ما کیست؟
ما به عنوان انسان پیچیده ترین سیستم را در خلقت داریم و هیچ دانشمند، فیلسوف و یا عالمی نمی تواند ادعا کند که تمام جوانب وجود ما را شناخته است. به همین دلیل هم برای پیمودن مسیر زندگی احتیاج به نقشۀ راهی داریم که تمام پیچ و خم ها و فراز و فرودها و خطرات راه را برایمان مشخص کرده باشد. در جادۀ زندگی کوچکترین اشتباه موجب دور شدن ما از مقصد و یا رفتن به بیراهه می شود. خداوند که سازندۀ سیستم وجودی ماست متخصصان معصومی را با نقشه ای کامل به ما معرفی کرده است. ساختار وجودی ما همواره اعتقادمان به این که اصالت تخصص چیست را شهادت میدهد، چون در رویارویی با هر امری ناخودآگاه به سراغ متخصص آن می رویم. عجیب اینجاست که درحالی که در سایر امور همیشه بر اساس اینکه اصالت تخصص چیست، دست به انتخاب می زنیم، در رفتار با وجود خودمان از این اصل تخطی می کنیم. زیبایی و سرزندگی دانه وجود ما رابطه مستقیمی با نزدیکی و پیروی ما از الگوها و راهنمایان معرفی شده توسط خدا دارد.
در این مقاله گفتیم که اصالت تخصص چیست و ضرورت درک آن به چه اندازه است. ما به طور طبیعی در چهار مرحلۀ تعریف، راهاندازی، بهرهبرداری و همچنین اصلاح و تعمیر به سازنده یک سیستم یا متخصص مورد اعتماد او مراجعه میکنیم. اصالت تخصص یک امر اکتسابی یا تجربی نبوده و ما از دوران کودکی هم به آن بها می دهیم؛ برای مثال هیچ وقت اسباببازی محبوبمان را برای تعمیر به دست کسی که نمی شناسیم، نمی سپاریم و در پایان نیز به این نکته اشاره کردیم که ما برای شناخت وجود خودمان به عنوان یک انسان بیش از هر چیز دیگری به متخصص نیاز داریم.
آیا شما هم برای شناخت خود به متخصص مراجعه می کنید؟ از دید شما چه متخصصی بالاترین دانش را در مورد ابعاد مختلف وجود ما دارد؟ نظرات خود را در این باره حتماً با ما در میان بگذارید.