دعای پنجاه‌ و نه – هنگام شدت و سختی و مشکل شدن کارها

  دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها:

این مناجات بیست و دومین دعا از ادعیه صحیفه سجادیه و پنجاه و نهمین دعا از کتاب صحیفه جامعه می باشد.

امام سجاد (علیه السلام) این نیایش پرقدرت را به عنوان دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها به رشته تقریر درآورده اند.

فرازهای دعا نشانگر محتوایی ناب و گنجینه ای غنی برای تهذیب نفس می باشد، همچنین مناجات آن حضرت در این دعا نشان دهنده آن است که ایشان در همه حالات تسلیم محض خداوند بودند.

امام در دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها، توفیق الهی را لازمۀ رشد و تعالی انسان دانسته و همچنین خشنودی خداوند را عامل هدایت معرفی نموده اند.

موضوع اصلی دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها اعتراف به ضعف و ناتوانی در برابر بلاها و سختی هایی ست که فقط بدست فرمانروای هستی برطرف می شوند.

 بیانات ارزشمند حضرت علی بن الحسین (علیه السلام) در دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها، هم درخواست هایی مانند، رهایی از حسد، حفظ آبرو، اشتیاق به عمل صالح، رهایی از ظلمات را از خداوند طلب کرده است و هم آنکه پیامدهای توکل به غیر خدا را برشمرده اند.

  نکته طلایی دعا هنگام سختی و دشوار شدن کارها استغاثه به درگاه پروردگار برای استعانت از او در وظایف بندگان می باشد.

اَللّٰهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی،

خداوندا! تو نَفْس مرا  به کاری گماشتی که خود بر آن، تواناتر و مسلط‌تر از من هستی،

وَقُدْرَتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِی،

و قدرت تو بر انجام آن کار و بر من، بیش از توان و قدرت من است.

فَأَعْطِنِی مِنْ نَفْسِی مَا یُرْضِیکَ عَنِّی،

پس، از همین نَفْس من، توفیق آنچه را که رضایت تو را در پی دارد، به من عطا کن.

وَخُذْ لِنَفْسِکَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِی فِی عَافِیَهٍ.

و خشنودی خویش را از وجود من، در کمال عافیت و سلامت، حاصل فرما.

 اَللّٰهُمَّ لَا طَاقَهَ لِی بِالْجَهْدِ، وَلَا صَبْـرَ لِی عَلَی الْبَلَاءِ، وَلَا قُوَّهَ لِی عَلَی الْفَقْرِ،

خداوندا! من نه تاب و تحمل مشقت‌های سنگین دارم، نه صبر کافی بر بلا و گرفتاری‌ها، و نه قوّتی برای تاب‌آوردن فقر و نداری،

 فَلَا تَحْظُرْ عَلَیَّ رِزْقِی، وَلَا تَکِلْنِی إلَی خَلْقِکَ،

پس، روزی‌ام را قطع مکن، و مرا به مخلوقاتت واگذار مکن؛

بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِی، وَتَوَلَّ کِفَایَتِی،

بلکه خودت یگانه عهده‌دارِ حاجات من باش، و کفایت امورم را متولّی شو.

وَانْظُرْ إِلَیَّ، وَانْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی،

و با نظر رحمت به من بنگر، و در تمام امورم، [به نفع من] تدبیر فرما،

 فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا وَلَمْ أُقِمْ مَا فِیهِ مَصْلَحَتُهَا،

زیرا که اگر مرا به خودم واگذاری، از پسِ آن برنمی‌آیم، و آنچه صلاح و مصلحتِ نَفْس من در آن است، به انجام نمی‌رسانم.

 وَإِنْ وَکَلْتَنِی إلَی خَلْقِکَ تَجَهَّمُونِی،

و اگر مرا به خلق خود واگذاری، با ترش‌رویی و ناخشنودی با من برخورد می‌کنند؛

 وَإِنْ أَلْجَأْتَنِی إلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی،

و اگر به خویشاوندانم پناهم دهی، محرومم می‌سازند.

وَإِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِداً،

و اگر هم چیزی ببخشند، اندک و با منت خواهند داد،

وَمَنُّوا عَلَیَّ طَویِلاً وَذَمُّوا کَثیِـراً،

در عوض منتی طولانی بر من می‌نهند و بسیار سرزنشم می‌کنند.

فَبِفَضْلِکَ اللّٰهُمَّ فَأَغْنِنِی، وَبِعَظَمَتِکَ فَانْعَشْنِی،

پس خداوندا! به فضل و کرمت مرا بی‌نیاز گردان، و به عظمت و بزرگی‌ات، به من عزّت و نشاط بخش،

 وَبِسَعَتِکَ فَابْسُطْ یَدِی، وَبِـمَا عِنْدَکَ فَاکْفِنِی،

خداوندا! به گستردگی رحمتت، دست مرا گشاده گردان، و با آنچه در خزینۀ  توست، مرا بی‌نیاز گردان.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَخَلِّصْنِی مِنَ الْحَسَدِ،

خداوندا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و مرا از بند حسد رها کن،

 وَاحْصُـرْنِی عَنِ الذُّنُوبِ، وَوَرِّعْنِی عَنِ الْمَحَارِمِ، وَلَا تُجَرِّئْنِی عَلَی الْمَعَاصِی،

و از آلودگی به گناهان بازدار، و در برابر امور حرام، مرا پرهیزکار و با ورع گردان، و مرا بر گناه و نافرمانی جسور و بی‌پروا مگردان،

وَاجْعَلْ هَوَایَ عِنْدَکَ، وَرِضَایَ فِیمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْکَ،

و تمام میل و خواهش مرا، یکسر متوجه خود ساز، و چنان کن که در برابر هر چه که از سوی تو به من می‌رسد، دلی پذیرا و خشنود داشته باشم.

وَبَارِکْ لِی فِیمَا رَزَقْتَنِی وَفِیمَا خَوَّلْتَنِی وَفِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ،

و آنچه را به من روزی داده‌ای، و آنچه را به من بخشیده‌ای، و هر نعمتی را که بر من ارزانی داشته‌ای، برایم مبارک گردان.

وَاجْعَلْنِی فِی کُلِّ حَالَاتِی مَحْفُوظاً، مَکْلُوءاً مَسْتُوراً مَمْنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً.

و مرا در تمام حالاتم، در حفظ و حراست و پوشش خود، و دور از دسترسِ (آسیب‌ها)، در پناه و تحت حمایت خودت قرار ده.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَاقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَفَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ، أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِکَ

خداوندا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و تمام آنچه را که انجامش را بر من لازم کرده‌ای و واجب نموده‌ای، چه در راستای بندگی و اطاعت از خودت، و چه در قبال حقوق مخلوقاتت، از من بپرداز و ادا کن.

 وَإِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِکَ بَدَنِی، وَوَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِی، وَلَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِی،

حتی اگر بدنم از انجام آن ناتوان شده باشد، و قوّت و توان من سست گشته باشد، و قدرت انجامش را نداشته باشم،

 وَلَمْ یَسَعْهُ مَالِی وَلَا ذَاتُ یَدِی، ذَکَرْتُهُ أَوْ نَسِیتُهُ

و مال و دارایی و توانایی‌ام کفاف آن را ندهد؛ چه آن وظایف را به یاد داشته باشم یا فراموش کرده باشم.

هُوَ یَا رَبِّ مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَأَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی،

پروردگارم! آن وظایف، چیزهایی هستند که تو آن‌ها را بر من شمارش کرده‌ای، اما من خود از آن غافل مانده‌ام.

 فَأَدِّەِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَکَبِیـرِ[1] مَا عِنْدَکَ، فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ،

پس، آن دیون و تعهدات را از بخشش‌های عظیم و عطایای بزرگ خودت، از جانب من ادا فرما، که تو بس گشاینده و کریم هستی،

حَتَّى لَا یَبْقَى عَلَیَّ شَیْ‌ءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی، أَوْ تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِی یَوْمَ أَلْقَاکَ یَا رَبِّ.

تا روزی که تو را ملاقات می‌کنم، هیچ چیز از آن تعهدات بر گردن من باقی نمانده باشد که بخواهی در مقابل آن، حسنات مرا بستانی، یا به سبب آن، گناهان مرا دوچندان سازی، ای پروردگار من!

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَارْزُقْنِی الرَّغْبَهَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لآِخِرَتِی،

خداوندا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و اشتیاق به کار خالص برای تو و به سود آخرتم را روزی‌ام کن،

 حَتَّى أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِی،

تا اخلاص و صدق این عمل را از صمیم قلبم دریابم؛

 وَحَتَّى یَکُونَ الْغَالِبُ عَلَیَّ الزُّهْدَ فِی دُنْیَایَ،

 تا زهد و دل نبستن به دنیایم بر من غالب شود؛

 وَحَتَّى أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقاً،

 تا اعمال نیک را از سر شوق و رغبت انجام دهم،

وَآمَنَ مِنَ السَّیِّئَاتِ فَرَقاً وَخَوْفاً،

و از بیم و هراس عذاب، از گناهان و بدی‌ها ایمن بمانم.

وَهَبْ لِی نُوراً أَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ،

و به من نوری ببخش که با آن در میان مردم راه روم،

وَأَهْتَدِی بِهِ فِی الظُّلُمَاتِ،

و در تاریکی‌ها (گمراهی‌ها) به وسیلۀ آن هدایت شوم،

وَأَسْتَضِی‌ءُ بِهِ مِنَ الشَّکِّ وَالشُّبُهَاتِ.

و با نور و روشنایی آن، از شک‌ و شبهات نجات یابم.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ، وَشَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ،

خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست، و ترس از اندوه عذاب وعده داده شده، و اشتیاق دستیابی به پاداشِ نوید داده شده را روزی من گردان؛

 حَتَّى أَجِدَ لَذَّهَ مَا أَدْعُوکَ لَهُ، وَکَـآبَهَ[2] مَا أَسْتَجِیرُ بِکَ مِنْهُ.

تا جایی که شیرینی و لذت آنچه را که از تو می‌خواهم، و تلخی و اندوه آنچه را که از آن به تو پناه می‌برم، به جان دریابم.

اَللّٰهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَآخِرَتِی، فَکُنْ بِحَوَائِجِی حَفِیّاً.

خداوندا! تو به یقین می‌دانی که چه چیزی دنیا و آخرتم را سامان می‌بخشد و اصلاح می‌کند؛ پس، در برآورده ساختن نیازهایم، بی‌نهایت مهربان باش.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ، بِـمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْـرِ وَالْعُسْـرِ، وَالصِّحَّهِ وَالسَّقَمِ،

خداوندا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست، و در آن هنگام که در شکرگزاری نعمت‌هایت که در آسایش و سختی، تندرستی و بیماری بر من ارزانی داشته‌ای، کوتاهی می‌کنم، حق‌شناسی را روزی من فرما؛

 حَتَّى أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا، وَطُمَأْنِینَهَ النَّفْسِ مِنِّی بِـمَا یَجِبُ لَکَ

تا از ژرفای وجود خود، آرامش روح رضایت و اطمینان قلبی را در برابر وظیفه‌ای که نسبت به تو دارم، در هر آنچه که پیش می‌آید احساس کنم و بشناسم

فِیمَا یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَالْأَمْنِ، وَالرِّضَا وَالسُّخْطِ، وَالضُّـرِّ[3] وَالنَّفْعِ.

 چه در حالت بیم و ترس و چه در امنیت و آسودگی، چه در خشنودی و چه در خشم و ناخوشایندی، و چه در زیان و آسیب و چه در سود و منفعت.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَارْزُقْنِی سَلَامَهَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ

خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست، و سلامت دل از حسادت را روزی من گردان؛

حَتَّى لَا أَحْسُدَ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ عَلَی شَیْ‌ءٍ مِنْ فَضْلِکَ،

به گونه‌ای که هرگز به هیچ یک از بندگان تو، به خاطر بخشش افزون تو حسد نورزم،

 وَحَتَّى لَا أَرَى نِعْمَهً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیًا، أَوْ عَافِیَهٍ أَوْ تَقْوَىً، أَوْ سَعَهٍ أَوْ رَخَاءٍ، إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَمِنْکَ، وَحْدَکَ لَا شَـریِکَ لَکَ.

و هر نعمتی از نعمت‌هایت را که به یکی از آفریدگانت می‌دهی — خواه در دین یا دنیا، خواه در سلامتی یا تقوا، یا گشایش و آسایش — بهترین و برترینِ آن را، تنها از تو و به یاری تو، برای خود آرزو کنم که تو یگانه‌ای و شریکی نداری.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَالِاحْتِـرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ فِی حَالِ الرِّضَا وَالْغَضَبِ،

خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست، و نگاهداری از لغزش‌ها و پرهیز از خطاها را، در دنیا و آخرت، چه در حال خشنودی و چه در حال خشم، روزی من گردان.

حَتَّى أَکُونَ بِـمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِـمَنْزِلَهٍ سَوَاءٍ، عَامِلًا بِطَاعَتِکَ، مُؤْثِراً لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَالْأَعْدَاءِ،

آنچنان که در مواجهه با این دو (خشنودی و خشم)، حالت من یکسان باشد؛ در همه حال به فرمانبرداری از تو عمل کنم، و در مورد دوستان و دشمنان، خشنودی تو را بر هر چه غیر طاعت و رضایت توست، ترجیح دهم.

 حَتَّى یَأْمَنَ عَدُوِّی مِنْ ظُلْمِی وَجَوْرِی، وَیَیْأَسَ وَلِیِّی مِنْ مَیْلِی وَانْحِطَاطِ هَوَایَ.

تا آنجا که دشمنم نیز از ستم و تجاوز من در امان بماند، و دوستم از انحراف و پایین آمدنِ خواسته‌های نفسانی من ناامید شود (و از ثبات من مطمئن باشد).

وَاجْعَلْنِی مِمَّنْ یَدْعُوکَ مُخْلِصاً فِی الرَّخَاءِ، دُعَاءَ الْمُخْلِصِینَ الْمُضْطَرِّینَ لَکَ فِی الدُّعَاءِ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ.

و مرا در زمرۀ آن کسانی قرار بده که در روزگار آسایش نیز، تو را با چنان اخلاصی می‌خوانند که گویی در اوج درماندگی و نیاز به سوی تو پناه آورده‌اند که تویی ستوده و بزرگوار.

[1] . کَثِیـرِ

[2] . کَـأْبَهَ

[3] . وَالضَّـرِّ