انتخاب درست چه تاثیری در زندگی ما دارد؛ چرا انتخابهای ما مهم است؟

معیاری برای شناخت انتخاب درست در زندگی وجود دارد؟

انتخاب درست در زندگی و آثار آن از جمله مواردی است که از شروع تا پایان عمر دنیایی و در قیامت و آخرت با آن مواجه هستیم. اما چه چیزی تعیین می کند که انتخاب های ما درست است؟ چگونه می توانیم از درستی انتخاب هایی با سطوح اهمیت  متفاوت از گزینش یک لباس یا رنگ آن، فرش، خانه یا اتومبیل تا انتخاب هایی بزرگتر و مهمتر مانند انتخاب همسر و شغل مطمئن شویم؟ سؤال مهم دربارۀ انتخاب درست برای سنجش امور مختلف این است که از کجا بدانیم بهترین انتخاب و انتخاب چیست؟ آیا معیار خاصی برای انتخاب های انسان وجود دارد؟

انتخاب های ما اثر مستقیمی بر تعیین جایگاه مان در قیامت و آخرت دارند، از سویی وسیلۀ سنجش و تعیین  جایگاه ما در آنجا میزان است؛ با توجه به این دو نکته حتماً باید ارتباطی بین میزان و انتخاب درست وجود داشته باشد، اما چقدر این ارتباط را می شناسیم؟

در باب اهمیت انتخاب درست باید بدانیم که عالم خلقت عالمی ریاضی است که همه چیز در آن قاعده و قانون خاصی دارد و به اصطلاح هر عملی دارای عکس العملی متناسب با خود است؛ بر این اساس همۀ انتخاب های ما پیامدهایی دارند که گاهی این نتایج و آثار فقط محدود به دنیاست، ولی در بسیاری از موارد ما باید به اثرات و نتایج آخرتی و ابدی انتخاب های خود توجه داشته باشیم؛ چون ما موجوداتی بی نهایت با عمری جاودانه هستیم.

از دیدگاه انسان شناسی و با توجه به ضرورت خودشناسی هم می توان به مسئلۀ ارتباط میزان و انتخاب پرداخت و چرایی و چگونگی این ارتباط را درک کرد. ما تا خود و قیمت حقیقی مان را نشناسیم نمی توانیم در بزنگاه ها تشخیص دهیم که چه کار، رابطه، فکر و عملی درست یا غلط است. عدم شناخت حتماً منجر به انتخاب های غلط خواهد شد و کسی که نمی تواند درست انتخاب کند نباید انتظار داشته باشد میزانش پر شود؛ چون میزان فقط با اعمال حق سنگین می شود که آن هم نتیجۀ انتخاب درست است.

مواد اولیه برای تغذیۀ میزانی پر و سنگین باید از دنیا تأمین شود. انتخاب ها نقش بسیار مهم و البته دو گانه ای در این مورد دارند؛ یعنی هم می توانند منجر به سنگین شدن میزان شوند و هم عامل خروج از مدار حق و در نتیجه سبک و خالی شدن میزان باشند.

در این درس به دنبال این هستیم که بدانیم معیارهای مؤثر بر انتخاب های متناسب با میزان و بهترین منابع برای شناخت شاخص چنین انتخاب هایی چه مواردی هستند؟ همچنین می خواهیم بدانیم آیا امکان تشخیص این نوع انتخاب ها برای همۀ انسان ها فراهم است؟

معیارهای اثرگذار بر انتخاب  درست و متناسب با میزان

برای درک اهمیت انتخاب کافیست به نقش آن در رفتار، گفتار، ارتباط و عملکرد های خود دقت کنیم؛ معمولاً مبنای همۀ این موارد انتخابی است که در گام اول داریم.

با توجه به اهمیت مسئلۀ انتخاب و ارتباط آن با مهم ترین و اصلی ترین وسیلۀ سنجش ما در روز قیامت، یعنی میزان، لازم است بدانیم در انتخاب های خود به چه معیارهایی توجه کنیم تا بتوانیم به میزانی سنگین و پر برسیم.

معیارهای زیادی بر انتخابهای ما اثر می گذارند؛ یکی از این موارد نوع کمالاتی است که برای کسب آن ها تلاش می کنیم. ما انسان ها دارای پنج بُعد وجودی هستیم که در همۀ این ابعاد به دنبال کمال مطلق می گردیم؛ مثلاً در بخش جمادی بهترین و بیشترین ثروت ها را می طلبیم، در بخش گیاهی به دنبال زیباترین و متناسب ترین ویژگی های بدنی هستیم و در بخش های دیگر هم این گونه است؛ سؤال مهمی که باید از خود بپرسیم این است که آیا انتخاب کمال مطلق و تلاش برای رسیدن به آن در بخش های پایینی لزوماً منجر به رشد در اصلی ترین بخش وجودمان یعنی بعد فوق عقلی و انسانی می شود؟

رشد و کمال بخش انسانی و عبد بودن اصلی ترین هدف ترسیم شده برای خلقت ماست. تمامی کمالات پایینی فقط وسیله و ابزاری برای رسیدن به این هدف هستند. هرچه کیفیت کمالات انسانی دریافتی و عبودیت ما بالاتر باشد میزانمان هم سنگین تر خواهد بود، چون سنگین ترین میزان در اختیار کسانی است که به اوج مقام انسانیت و عبودیت رسیده اند؛ پس یکی از معیارهایی که در انتخاب  های گوناگون باید مورد توجه قرار بگیرد نقش و اثر آن انتخاب بر رشد و کمال بخش انسانی است. ما باید به سمت انتخاب هایی برویم که در نهایت بخش انسانی ما را رشد داده و به این وسیله منجر به سنگین شدن میزانمان می شوند.

در ابتدا اشاره کردیم با انتخاب و آثارش تا قیامت و بعد از آن سروکار خواهیم داشت. بسیاری از انتخاب ها به آرزوهای ما مرتبط هستند، آرزوهایی که در ابعاد جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلانی و فوق عقلانی داریم. آرزوها به قدری مهم هستند که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) از آن ها با عنوان رفیق و مونس یاد می کنند.[1] با در نظر گرفتن چنین نقشی برای آرزوها مهم است چه مونس و رفیقی برای خود انتخاب می کنیم؛ اگر بهای آرزوهای خود را نشناسیم در انتخاب آن ها دچار خسارت و ضرر خواهیم شد. نتیجۀ چینش نادرست آرزوها چیزی جز اندوه و رسیدن به بن بست نخواهد بود.

انتخاب  و چینش آرزوها نباید مزاحم و مانع شادی و آرامش ما در دنیا و همچنین تولد سالم به آخرت شوند. بحث چینش و مهندسی آرزوها اثر مستقیمی بر میزان و انتخاب دارد؛ هم توجه به میزان باعث می شود نوع انتخاب و چینش آرزوهای ما متفاوت باشد و هم آرزوهای انتخابی بر وزن میزانمان اثر می گذارند.

انتخاب بسیاری از آرزوها، چه خوب و چه بد، تا پایان عمر و حتی بعد از آن تا قیامت اثرگذار هستند؛ بنابراین بهتر است در چینش آرزوهای خود نهایت دقت را داشته باشیم و به فرمودۀ امام سجاد (علیه السلام) موافق ترین و مناسبت ترین آرزوها را طلب کنیم.[2]

[1] الأَمَلُ رَفیقٌ مُؤنِسٌ؛ آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر‌الحکم و دررالکلم، ج 1، ص 56

[2] أَسأَلُکَ… مِنَ الآمَالِ أَوفَقَهَا؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج 94، ص 155