از جایگاه و اهمیت آخرت باخبریم؛ دنیا برایمان مهمتر است یا آخرت؟
تا به حال شده یک بار صادقانه از خودمان بپرسیم، که حاضریم چقدر برای آخرتمان هزینه کنیم؟ یا آخرت کجای زندگی ما قرار دارد؟
اگر پاسخمان منفی ست، احتمالاً هنوز اهمیت آخرت و جایگاه آن برایمان مشخص نشده. آخرت به قدری عظیم است که حتی اگر به بخشی از اهمیت آن پی ببریم، احتمالاً اولویت های زندگی و مسیر تصمیمات و انتخاب هایمان تغییر می کند و آنها را با توجه به این حقیقت بزرگ تنظیم می کنیم.
اصولاً امکان ندارد که از سلامت عقلی برخوردار باشیم و نسبت به اتفاق عظیمی که پیش رو داریم، بی تفاوت عمل کنیم؛ مثلاً با وجود اینکه می دانیم سیل تا چند دقیقۀ دیگر خانه مان را با خود میبرد، همچنان با خیال راحت به تماشای تلویزیون یا آشپزی کردن ادامه دهیم. البته درک کردن اهمیت موضوع، تازه ابتدای کار است؛ معمولاً قدم بعدی اقدام و برنامه ریزی ست که اهمیتش کمتر از مرحلۀ اول نیست.
دانستن اهمیت آخرت به عنوان بخش اعظم زندگی ما، نقش فوق العاده مهمی در سعادت نهایی مان دارد و به نسبت میزان این تأثیر هم باید به آن ارزش و بها بدهیم؛ در واقع کسی که عالم به دنیا اما جاهل به آخرت است[1]، تعادل ندارد، یعنی به خودش ظلم کرده است؛ چون به دو چیزی که وزن متفاوتی دارند و در آینده اش تأثیر متفاوتی ایفا می کنند، به یک اندازه بها داده است. مثل کسی که به انتخاب رشتۀ تحصیلی خود به اندازۀ انتخاب یک غذا از منوی رستوران اهمیت دهد. با این وجود، مشخص می شود که اهمیت آخرت و دنیا به لحاظ جایگاهی با هم متفاوتند و به همین ترتیب، اقدامات و آمادگی های متفاوتی را هم می طلبند[2].
زندگی دنیایی را خیلی جدی گرفته ایم!
این یک قاعدۀ کلی است که هر چه برای چیزی بیشتر وقت صرف کنیم و به آن بها دهیم، در آن قوی تر می شویم. به عنوان مثال اکثر خانم های باتجربه دست پخت خوبی دارند؛ چون سال هاست که تقریباً هر روز به آشپزی پرداخته و با فوت و فن های آن آشنا شده اند. یا کسی که دائماً با ماشین و جاده سروکار دارد، با کوچکترین صدایی متوجه تغییر کار موتور اتومبیلش شده و آن را عیب یابی می کند. ما هم از بس خودمان را غرق در امور دنیا کرده ایم، با فرمول ها و قواعدش به خوبی آشنایی داریم. می دانیم چه چیزی با ذائقۀ ما سازگار است و چه چیزی نه. در چه مراسمی باید چه لباسی بپوشیم و آداب معاشرت را چگونه رعایت کنیم. چطور مزاجمان را در حال تعادل نگه داریم و یا در مقابل رفتار دیگران چه عکس العملی از خود نشان دهیم. وقتی که پای دنیا به میان می آید، خیلی حساب شده عمل می کنیم؛ قبل از گرفتن تصمیمات بزرگ جنبه های مختلف کار را می سنجیم و در یک کلام، تمام هوش و استعدادمان را به کار می بندیم تا از چرخۀ زندگی دنیا عقب نیفتیم.
اما وقتی که نوبت به تغذیۀ روحمان می رسد، از همه جا بی خبریم! نمی دانیم چه چیزهایی مسیرمان را به سمت آخرت هموار می کنند و چه چیزهایی مانع از حرکت درست ما می شوند؟ اصلاً موارد سوال در آخرت چه چیزهایی هستند و چگونه باید خود را با آنها هماهنگ کنیم؟ چه چیزهایی را می توانیم با خود ببریم و چه چیزهایی در آنجا اعتبارشان را از دست می دهند؟ در کل، وقتی که نوبت به آخرتمان می رسد، مثل فرد کم هوش و بی بهره ای عمل میکنیم که توانایی تشخیص کوچکترین مسائل را هم ندارد. این نشان می دهد که ما برای دنیا ارزش بیشتری قائلیم و اهمیت آخرت را جدی نگرفته ایم. درصورتی که با توجه به جایگاه آخرت، مهم است که هوش آخرتی ما از هوش دنیایی مان فعال تر باشد.
فرصتی برای تولد سالم
همان طور که در مقالات دیگر هم به آن اشاره کردیم، رابطۀ دنیا و آخرت مثل رابطۀ رحمِ مادر با دنیاست.[3] در واقع رحم و دنیا، هر دو فرصتی برای تولد سالم برای ما فراهم می کنند؛ رحم مادر فرصتی برای تولد سالم ما به شرایط زیستی دنیا و دنیا هم فرصتی برای تولد سالم به برزخ و آخرت است. ما برای موفقیت چه در دنیا و چه در آخرت نیاز داریم که با حق همراهی و هماهنگی داشته باشیم و حق در اینجا شرایط زیستیِ ثابتِ محیط تولد است؛ در واقع حق معیاری است که تولد سالم ما با آن سنجیده می شود؛ مثلاً اگر چشمی که با خود به دنیا می آوریم، توانایی دید در فرکانسی پایین تر از فرابنفش و بالاتر از مادون قرمز را داشته باشد، با حق التزام و هماهنگی دارد یا بر حق است. در حرکت به سمت آخرت هم فرمول ها و قواعدی وجود دارد که نفس ما به محض ورود به آخرت با آنها سنجیده می شود؛ میزان ها و معیارهایی که بدون دانستنشان، نمی توانیم برای آخرت آماده شویم؛ در واقع کارهای دنیایی ما از قبیل ازدواج، کار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و… هم تنها در حالتی مفیدند که منجر به تولد سالم ما به آخرت شوند.
با این اوصاف، مهم است که بدانیم آیا در حال حاضر هم به حق التزام داریم یا نه؟ به عبارت دیگر، آیا اعمال و رفتارمان با حق مطابقت دارند و منجر به تولد سالم ما به آخرت می شوند؟
همانطور که نگران تولد سالم جنین به دنیا هستیم و روند تکامل و هماهنگی اش با شرایط دنیا را مرتب در رحم مادر چک می کنیم؛ طبیعیست که به دنبال راهی برای بررسی کردن تطبیق خودمان با شرایط زیستی آخرت باشیم. و بررسی کنیم که آیا در پیمودن این مسیر مهم به درستی قدم برمی داریم یا نه؟ به دلیل اهمیت آخرت، خدا در قرآن آینه های مختلفی برای ما قرار داده که خود را با آن بسنجیم. یکی از این معیارها داشتن شادی و آرامش در دنیاست؛ یعنی اگر ما با حق التزام و هماهنگی داشته باشیم و حق را دریافت کنیم، حتماً شاد و آرام شده، به تعالی می رسیم و دنیا نمی تواند به راحتی آرامش مان را سلب کند. متناسب بودن با حق، باطن و شکل ما را برای ورود به برزخ و تولد سالم به آخرت آماده می کند.
ما در این مقاله به اهمیت آخرت و جایگاه آن نسبت به دنیا پی بردیم. فهمیدیم که تولد سالم ما به آخرت زمانی محقق می شود که نفس ما ابزار لازم را برای شرایط زیستی ثابت آخرت به همراه داشته باشد و خود را با قواعد و فرمول های آخرت تطبیق دهد. در آخر هم متوجه شدیم که نشانۀ التزام ما به حق و هماهنگی با شرایط زیستی آخرت، داشتن آرامش و شادی در دنیاست. حالا که تا حدی متوجه جایگاه و اهمیت آخرت شدیم، احتمالاً کنجکاو شده اید که راه های بهبود این جایگاه را هم بدانید، مقالۀ «درک عظمت آخرت و تأثیر آن بر کسب عمل» می تواند در این زمینه مفید باشد.
شما در این زمینه چه نظری دارید؟ آیا هوش دنیایی تان را فعال تر می دانید یا هوش آخرتی تان را؟ نظرتان را با ما در میان بگذارید.
[1]. پیامبر (صلاللهعلیهواله): همانا خداوند تبارک و تعالى از هر کس که به دنیا عالِم و به آخرت جاهل باشد نفرت دارد، کنز العمال، 28982
[3]. امام علی (علیه السلام): الدنیا فی الآخره والآخره محیطه بالدنیا، مجمع البحرین، ج1، ص 270
