یک سردرگمی دست و پا گیر
حتماً شما هم بارها شور و شوق انتظار برای یک حادثۀ بزرگ را تجربه کرده‌اید. هیجان شورانگیزی که از شدت آن دچار سردرگمی و اضطراب می‌شویم. در چنین شرایطی حتی ممکن است توان مدیریت درست شرایط را از دست بدهیم و همین هیجان شیرین برایمان دست و پاگیر شود.
شب قدر یکی از آن حادثه‌های شورانگیز در زندگی ماست. دانستن این نکته که تقدیرمان در این شب براساس اولویت بندی خواسته‌ها، تصمیم‌ها و اعمال‌مان رقم خواهد خورد، شرایط را حساس‌تر می‌کند.
در این مقاله قصد داریم، ملاک اولویت‌بندی‌های مختلف رابیان کنیم و محبوب‌ترین خواسته‌ها را از نگاه قرآن معرفی کنیم. به امید این‌که تقدیراتی که از طرف ما برای تأیید و امضا به امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) ارائه می‌شود، نامه‌ای پر از دقت و اولویت‌های درست باشد. نامه‌ای که گواه مهندسی درست آرزوهای ما و هم‌سو با اولویت‌های امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) است.
کدام اولویت؟ کدام انتخاب؟
توجه کرده‌اید که در مهمانی‌های مهم، محبوب‌ترین و خوش‌رنگ ترین نوشیدنی‌ها را در شکیل‌ترین و تمیزترین ظرف‌ها می‌ریزند؟ یعنی خوراک گوارا را در ظرفی طاهر ارائه می‌کنند؛ زیرا همان نوشیدنی در ظرفی ناپاک قابل استفاده نیست.
از شروط مهم جذب محبوب‌ترین تقدیرها هم داشتن ظرفی طاهر است. زیباترین تقدیرات انسانی نصیب قلب‌های پاک و آماده می‌شوند. در مقالات قبل گفتیم که قلب ما با توجه به نوع معشوق‌هایمان سنجیده می‌شود و انواع قلب‌ها را نیز نام بردیم. پس یکی از وظایف ما در شب‌های قدر این است که قلب خود را از دستۀ حیوانی، کمتر از سنگ و شیطانی، به سمت تبدیل شدن به قلبی انسانی حرکت دهیم.
اولین و مهم‌ترین قدم برای تحقق این هدف، مهندسی و مدیریت اولویت‌ها و آرزوهاست. در شب قدر باید با تفکر روی آرزوهای‌مان، به اولویت بندی صحیحی از آنها برسیم و سال جدید را بر مبنای این اولویت‌های جدید مدیریت و برنامه‌ریزی کنیم.
منبعی برای شناخت
بهترین منبع برای شناخت محبوب‌ترین معشوق‌ها که باید مهم‌ترین اولویت‌های ما باشند، قرآن است. قرآن ما را از سردرگمی خارج کرده و می‌گوید اگر نمی‌دانی که اولویت‌بندی‌هایت را چگونه انجام دهی؛ بدان که در زندگی‌ات سه محبوب باید در رأس هشت محبوب دیگر قرار بگیرند.[1]
اولویت‌بندی صحیح به این معناست که، در تمام کارها، انتخاب‌ها، افکار و ارتباطات‌مان این سه محبوب را در اولویت اول قرار دهیم. تنها در این صورت است که حیاتی انسانی را برای خود طراحی و اجرا کرده‌ایم. اگرچه آن هشت محبوب دوست داشتنی دیگر هم نباید فراموش شده یا نادیده گرفته شوند. آن‌چه در این مهندسی مهم است، چینش درست اولویت‌ها و پس از آن مدیریت و اجرای درست آنهاست.
اما این سه معشوق برتر کدامند و آن هشت معشوقی که اولویت‌های بعدی هستند، کدام؟
معشوق‌های برتر
بر مبنای آیه 24 سوره توبه[2] سه معشوق برتری که اصلی‌ترین اولویت‌ها در حیات انسانی ما هستند الله، اهل بیت و جهادند. پس اگر طالب تقدیراتی ویژه برای بخش انسانی وجودمان هستیم، باید سبک زندگی‌مان را با معیارهای این سه معشوق هماهنگ کنیم.
هشت معشوقی که از دیدگاه قرآن می‌باید در اولویت‌های پائین‌تری قرار بگیرند، والدین، فرزندان، همسر، اقوام، اموال، شغل و املاک هستند. البته مفهوم این آیه به این معنا نیست که علاقه و رسیدگی به این هشت معشوق بد و ناپسند است؛ بلکه به این معناست که اینها اولویت‌های بعدی هستند و بهتر است که در راستای خدمت به سه معشوق اول به کار گرفته شوند.
درمان ریشه
حالا که اولویت‌ها را پای درس هندسۀ خدا یاد گرفتیم، بهتر می‌توانیم از آن‌چه که تاکنون کرده‌ایم حسابرسی کنیم. تفاوت رفتار و اعمال ما با چیزی که خدا از رفتار انسانی معرفی می‌کند، دلیل عدم موفقیت ما در جذب تقدیرات قدرتمند و انسانی است. حالا بهتر به یاد می‌آوریم که آرزوها و خواسته‌های ما حول محور کدام معشوق‌ها چرخیده و اولویت‌های ما چه بوده است.
اگر درختی بیمار شود، گیاه‌پزشک حاذق ابتدا به سراغ درمان ریشۀ درخت می‌رود. پس برای تیمار قلبمان تا رسیدن به تقدیراتی انسانی، باید سراغ ریشۀ تفاوت میان هندسۀ خدا و هندسۀ قلبمان برویم.
این چند معیار، میزان سنجش اعتبار باطن‌ما و به تبع آن تقدیرات ما هستند. بر این اساس هرچه بخش‌های پایینی وجود ما بیشتر تغذیه شود، مقدّراتی متناسب با همان بخش‌ها برای ما تنظیم می‌شود. در واقع همان‌طور که گفتیم، معشوق اصلی ما هرچه که باشد، در نهایت ما را به سمت خود خواهد برد.
مطمئنی تمام داستان را می‌دانی؟
ذهن انسان با تمام قدرت‌ها و پیچیدگی‌هایش هر قدر هم که تلاش کند، تنها به آن بخش از حوادث اشراف دارد، که مقابل چشمان او اجرا شده است. در حالی که پشت پردۀ هر ماجرایی میلیون‌ها راز و حادثه پنهان است.
برای مثال وقتی چیزی را از خدا می‌خواهیم و اجابت نمی‌شود، لب به شکایت باز می‌کنیم. در حالی‌که از پیامدها و اثرات دنیایی و آخرتی آن بی‌اطلاعیم و تنها بر اساس حدس و گمان خود به داشتن آن علاقمندیم.
جدای از این ظرفیت وجودی ما مسئله‌ای بسیار تأثیرگذار در اجابت دعاهای ماست. بسیاری از تقدیرات خوب ما در اثر نداشتن ظرفیت و لیاقت تغییر پیدا می‌کنند و یا هدر می‌روند.
ما از برخی تقدیرات خوب آگاهیم و در دعا هم آنها را طلب می‌کنیم، اما چون ظرفیت پذیرش آنها را نداریم، رسیدن به آنها برایمان جهنم می‌سازد. نعمت‌هایی مثل رزق حلال و فراوان، تحصیلات، همسر خوب، سلامتی، انفاق، عبادت و خدمت نمونه‌هایی از تقدیرات عالی هستند که ممکن است پس از جذب‌شان آنها را هدر داده و یا در راه غلط هزینه کنیم.
مثلاً بهترین تقدیر برای بخش عقلی وجود ما کسب علومی است که برای انسان مفید باشند. اما گاهی همین علم غفلت ایجاد می‌کند و یا آتش به جان هزاران نفر می‌اندازد. گاهی هم انسان را دچار غرور و خودشیفتگی می‌کند.
یا تقدیری مانند عبادت که تصور می‌کنیم، همیشه خیر است، در حالی که اگر عبادت موجب تقرب و سنخیت با خدا و اهل‌بیت نشود، چیزی جز غفلت و بیهودگی نیست. در بسیاری از موارد رزق‌های نیکویی مثل عبادت یا حضور در جهاد موجب غرور و توهم بندگی در انسان شده و سبب سقوط می‌شود.
پس نکتۀ مهم این است که هنگام چینش اولویت‌ها و سپس ارائۀ آنها به محضر خدا و امام‌مان طالب ظرفیت و لیاقت پذیرش بهترین تقدیرات از آنها باشیم.
در این مقاله به بیان اولویت‌بندی صحیح آرزوها از دیدگاه قرآن پرداختیم. معشوق‌های برتر از دیدگاه خدا را معرفی کردیم و گفتیم که هر عشق دیگری در صورتی به رشد ما ضربه نمی‌زند که زیرمجموعه‌ای از عشق به الله، اهل بیت و جهاد باشد. گفتیم که در کنار کسب تقدیرات خوب ظرفیت پذیرش آنها هم مهم است و شاید همین مسئله سبب اجابت نشدن بسیاری از خواسته‌های ما باشد.
اگر شما هم تجربه‌ای در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم که در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
پی‌نوشت:
[1] قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ(آیۀ 24 سورۀ مبارکۀ توبه)
[2] همان