لزوم و اهمیت عبرت گرفتن از دنیا چیست؛ چگونه می توان از هر حادثه ای عبرت گرفت؟

بررسی و شناخت مفهوم عبرت گرفتن از دنیا و حوادث آن

● عبرت گرفتن از دنیا یعنی چه؟

● چه تفاوتی بین عبرت گرفتن و یاد گرفتن از تجربه ها وجود دارد؟

● آیا همه حوادث و اتفاقات دنیا برای ما پیامی دارند؟

● چگونه می توان از حوادثی که برای دیگران اتفاق می افتد، درس عبرت گرفت؟

 ●آیا در دنیای امروز جایی برای عبرت گرفتن از تاریخ و تجربه های پیشین باقی مانده است؟

 ●چه عواملی باعث می شوند که برخی افراد از حوادث عبرت بگیرند و برخی دیگر غافل شوند؟

 ●آیا تنها با مرور حوادث گذشته می توان به عبرت رسید یا باید به جنبه های معنوی و فلسفی این مفهوم توجه کرد؟

همیشه به ما گفته اند از پدیده های اطراف مان عبرت بگیریم؛ زندگى انسان ها در هر عصر و هر مکان، مملو از درس هاى عبرت آموز است؛ درس هایی که دل را بیدار مى کند، حجاب ها را کنار مى زند و ماهیت زندگى دنیا را برملا مى سازد.

هر صحنه ای که می بینیم، اگر دقت داشته باشیم، پیامی برای ما دارند، مثل همین نفس کشیدن  و پلک زدن مان یا مثل برگ درختی که تا دیروز سبز و سرزنده بود و امروز زرد و مرده. با تمام این اوصاف، اغلب آدم ها از کنار حوادث عبرت انگیز دنیا با بی اعتنایی می گذرند و فکر می کنند که ناکامى ها، شکست ها و زوال قدرت ها، همه براى دیگران است و آن ها همیشه جوان و تندرست و پرقدرت، خواهند ماند و دنیا به کام شان مى گردد؛ اما تاریخ دنیا افراد و گروه هاى زیادى را به خاطر دارد که روزى پیروز شدند و در پى پیروزى مغرور گشتند؛ ولى سرانجام غرورشان آن ها را بر خاک ذلت نشاند.

به طور کلی افراد جامعه در برخورد با حوادث به سه دسته تقسیم می شوند؛

● یک دسته با سطحی نگری به حادثه نگاه می کنند و دنبال ریشه یابی حادثه و پی بردن به عواقب آن نیستند.

● دستۀ دوم، کسانی اند که به منشأ حادثه، پیامدها و آثار آن آگاهند، اما عبرت نمی گیرند.

● دستۀ سوم، کسانی هستند که به خوبی از علل حادثه آگاه بوده و پیامدهای آن را بررسی می کنند و در نهایت، عبرت می گیرند.

مسلماً هر چقدر بیشتر اهل عبرت  گرفتن از دنیا و حوادث گذشتۀ آن باشیم، لغزش ها و اشتباهات مان هم کمتر خواهد بود. شما جزء کدام یک از گروه های فوق هستید؟ ما در این درس قصد داریم به طور مبسوط دربارۀ عبرت گرفتن از دنیا و حوادث آن صحبت کنیم و بدانیم که چگونه می توان از هر حادثه ای عبرت گرفت؟

دنیا دار حادثه است

یک نگاه کلی به دنیا و ویژگی ها و سنت های حاکم بر آن نشان می دهد که دنیا دار حادثه و تغییر است؛ همۀ ما در طول عمر خود در معرض انواع و اقسام تغییر و تحولات هستیم؛ نعمت ها و قدرت ها به سرعت مى آیند و مى روند و جاى خود را به دیگرى مى سپارند. نه اشخاص و نه شرایط حاکم بر دنیا هیچ کدام ثابت نیستند. تا انسان به چیزى دل خوش مى کند، آن را از دست مى دهد و تا به کسى دل مى بندد، جاى خالى او را مشاهده مى کند؛ به عنوان مثال، نعمت زیبایی و سلامتی ممکن است در اثر آلودگی هوا، بیماری یا تصادف به سرعت برق زائل شده و از دست برود. بسیار دیده ایم که شخصی در اوج عزت بوده، طی اتفاقاتی به ذلت افتاده و بالعکس. یا فرد ثروتمندی به علت یک اشتباه، ناگهان تمام دارایی خود را از دست داده و فقیر شده است و برعکس آن نیز ممکن است اتفاق بیفتد. این حوادث عبرت انگیز فقط مربوط به تاریخ بشر نیست؛ بلکه در کل جهان آفرینش نیز رخ خواهد داد؛ به عنوان مثال، برگ هاى سرسبز و بانشاط درختان که در فصل بهار بسیار محکم به شاخه ها چسبیده اند، در فصل پاییز، با اندک نسیمى از شاخه جدا شده و به هر سو پراکنده مى گردند.

لزوم عبرت گرفتن از دنیا و حوادث آن

گفتیم که دنیا دار حادثه است؛ همۀ ما در بطن حوادث و تغییرات متولد می شویم؛ اما مهم این است که بتوانیم عبرت ها را از دل این حوادث بیرون بکشیم. تصادف، بیماری و مرگ، اتفاقاتی   هستند که باید از آن ها عبرت گرفته و مسیر حرکت خود را به سمت ابدیت و تولدی سالم تنظیم کنیم. باید به این باور برسیم که به دنبال هر تولد، اجلی وجود دارد. همه باید از این جهان برویم؛ زیرا برای اینجا خلق نشده ایم و سر منزل مقصود جایی دیگر است.

ما هر کاری در این دنیا انجام دهیم و به هر مرتبه ای از جاه و مقام برسیم، در نهایت به جایگاه اصلی خود بازمی گردیم. قدرتمندانی که روزی در این دنیا بر مسند حکومت و عزت نشسته و فرمان می دادند، اکنون کجایند؟ چه بسیاری از آنان که مردند و فراموش شدند و از آنان حتی نامی هم باقی نمانده است. مرگ و میرها و فقدان عزیزان و هجران دوستان و بستگان، نشانۀ آن است که هیچ کس در این دنیا ماندگار نیست و دیر یا زود، اجل فرا خواهد رسید. کاخ هاى ویران شدۀ شاهان و قبرستان هاى خاموش و اموال ثروتمندانى که به فرزندان نااهل آن ها رسیده، همگى براى ما درس عبرت است.

با وجود اینکه ابزار و روش های عبرت گرفتن از دنیا فراوان است؛ اما فقط اندکی پند می گیرند و اغلب چشم عبرت بین ندارند و همچنان در شهوات نفس و غفلت ها گرفتارند!

چه گردن‏کشانی در این عالَم بوده‏اند که می‏خواستند بر دنیا تسلط پیدا کنند، ولی از دنیا رفتند و نام و نشانی از آن ها باقی نمانده است، تمام ائمه ، پیامبران و همۀ مردم پیشین رفته اند، باید از این رفتن ها عبرت گرفته و سبک زندگی   خود را بر اساس آنچه در آخرت از ما سؤال خواهد شد، بچینیم؛[1] نکتۀ قابل توجه در خصوصیت دنیا آن است که ذات دنیا بر تغییر و تحول بوده و ما با همین تغییر وضعیت ها و قرارگیری در معرض انواع فراز و نشیب هاست که آزمایش شده و به هدف خلقت مان نائل می گردیم. تغییر و تحولات دنیا، سختی ها و راحتی ها، آمدن ها و رفتن ها، فراز و فرودها، همه و همه مایۀ کسب عبرت است. یقیناً هر کس دیده اى عبرت بین داشته باشد، مى تواند از لابه لاى پدیده ها، پیام ها را دریابد.

در این درس دربارۀ عبرت گرفتن از دنیا و اتفاقات آن صحبت کردیم و گفتیم که دنیا دار تغییر و تحول است؛ باید از این اتفاقات درس عبرت بگیریم و مسیر حرکت خود به سمت ابدیت را به گونه ای انتخاب کنیم که در جهت تولد سالم و متناسب با شرایط زیستی بهشت باشد.

[1] «…وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تَسْأَلُنِی غَداً عَنْه‏…؛» (الصحیفه السجادیه، دعای20، ص92)