چرا شناختن ویژگی های بهشت برای انسانی که در مسیر سلوک انسانی قرار دارد مهم است؟

ویژگی های بهشت چیست و چرا به یادآوری بهشت و نعمت های آن نیاز داریم؟

تاکنون این سوال را از خودتان پرسیده اید که بهشت چگونه جایی است؟

ویژگی های بهشت چیست که خدا آن را به عنوان پاداش مومنان قرار داده است؟

این ویژگی ها چه ارتباطی با ساختار خلقت ما دارند؟

چرا خداوند بارها و بارها در متون دینی این ویژگی ها را بیان کرده است؟

بینهایت طلبی در ذات انسان نهفته و ریشه همه آرزوهای بی پایان اوست. همه انسان ها به دنبال دنیایی دور از هرگونه محدودیت و سرشار از شادی و امنیت بی مرز هستند که در آن همه خواسته هایشان برآورده شود. این میل درونی که ریشه در فطرت ما دارد، ما را به جستجوی چنین مکان آرمانی ای سوق می دهد؛ جایگاهی که هیچ کدام از نقص های دنیای مادی در آن وجود نداشته باشد. قرآن کریم و متخصصان معصوم بارها ویژگی های بهشت را توصیف کرده اند؛ نعمت هایی که عظمتشان از تصور خارج بوده و حتی پایین ترین مراتب بهشت، از برخوردارترین موقعیت های دنیایی هم فراتر هستند. در متون اسلامی از نعمت های بهشت تحت مفاهیمی نظیر خنکی چشم، طراوت روح، فرمانروایی مومن، زیورآلات و لباس های فاخر یاد شده که از این جایگاه وعده داده شده الهی سخن می گوید.

بهشت نه فقط مقصدی در آخرت، بلکه مفهومی است که سبک زندگی ما را در دنیا تحت الشعاع قرار داده و در شکل گیری انتخاب ها، ارتباطات، افکار و رفتارهای ما در زندگی روزمره مان نقش آفرینی می کند. اندیشیدن به این ویژگی ها ضمن عمیق تر کردن باور ما به وعده الهی، راهنمایی برای طی مسیری ست که به این مقصد ختم می شود؛ علاوه بر این، یادآوری و شناخت نعمت های بهشتی موجب می شود که برای داشتن زندگی ای شاد و آرام در دنیا قوای کافی داشته و با فراز و نشیب های زندگی دنیایی، اسیر غم های بی ارزش نشویم.

مقصود این مقاله بررسی و شناخت ویژگی های بهشت و تأثیر آن بر زندگی روزمره است تا انسان ها را به انس با جایگاه حقیقی شان نزدیک تر کرده و آن ها را به تأمل در جایگاهی که شایسته تلاش برای رسیدن به آن هستند، دعوت نماید؛ به این امید که مسیرمان را در دنیا روشن تر و پرامیدتر کند.

چرا ما به یادآوری ویژگی های بهشت نیاز داریم؟

در زندگی روزمره ما که اغلب با تلاطم ها و اضطراب ها همراه است، نیاز به چشم اندازی روشن از آینده لازم و ضروری ا ست. ویژگی های بهشت، یادآوری نعمت هایش و شوق به آن، دل را آرام کرده، انگیزه ای تازه برای عبور از سختی های دنیا به انسان بخشیده و او را به مسیر ایمان و اخلاص هدایت می کند. اهمیت یادآوری نعمت های بهشت از چند منظر قابل بررسی است که در این قسمت از مقاله مختصرا به چند مورد می پردازیم.

آرامش در مواجهه با سختی های دنیا

زندگی دنیایی پر از سختی ها، دغدغه ها و ناملایمات است؛ به همین خاطر گاهی انسان دچار احساس خستگی و ناامیدی می شود. یادآوری ویژگی های بی بدیل بهشت و فکر کردن به آن باعث می شود حسادت ها، طمع ها و اختلاف های دنیایی در چشم مان بی ارزش شده، آرامش درونی مان افزایش یافته و به این فهم برسیم که مشکلات و سختی ها موقتی هستند و مقصدی روشن و زیبا در انتظار ماست.

تولید صبر و استقامت

ما در طول عمرمان با بلاها و آزمایش های مختلفی مواجه می شویم؛ گاهی دشواری های مسیر آن چنان زیاد می شود که تحمل آن ناممکن به نظر می رسد. به همین دلیل، یادآوری ویژگی های بهشت و وعده خدا برای جبران تمام سختی ها، ما را به صبر دعوت می کند. شخصیت هایی مانند حضرت زینب (سلام الله علیها) و سایر بزرگان دین با سبک زندگی شان ثابت کرده اند که یقین به وعده های خداوند و پاداش عظیم بهشت باعث می شود انسان توانایی پایداری در برابر سنگین ترین مصائب را داشته باشد.[1]

تقویت ایمان و خلوص نیت

ویژگی های بهشت یادآور لطف بی پایان خداست که تأمل در آنها می تواند ایمان و خلوص نیت ما را تقویت کند. اندیشیدن به نعمت های بی پایان بهشت مانع از فراموش کردن هدف خلقت و غرق شدن در مشغله های زندگی مادی شده و موجب می شود تا قلبمان را برای خدا خالص تر کنیم. با نگاهی به سفارش های معصومین (علیهم السلام) درمی یابیم که یاد بهشت و جهنم یکی از عوامل مؤثر در ایجاد اخلاص و دور شدن از اسارت در بند هوای نفس است.

تولید شادی و افزایش روح شکرگزاری

تصور نعمت های شگفت انگیز بهشتی، ناخودآگاه شادی و امید را به روح انسان ترزیق می کند. این شادی ماحصل یادآوری لطف خدا و بزرگ ترین وعده اوست. یادآوری ویژگی های بهشت در سخت ترین شرایط زندگی، نه تنها روح ما را ترمیم کرده، بلکه به تقویت حس شکرگزاری  نسبت به خدا می انجامد.

تقویت شوق و انگیزه برای عمل صالح

یادآوری ویژگی های بهشت بهترین انگیزه برای انجام کارهای نیک را در اختیار ما قرار می دهد. وقتی به عظمت نعمت های بهشتی فکر می کنیم، به سمت عبادت بهتر، خدمت به دیگران و دوری از گناه سوق داده می شویم؛ چرا که می دانیم بهشت تجلی لطف بی پایان خداوند است و رسیدن به چنین جایگاهی، نیازمند تلاش و تنظیم سبک زندگی در دنیاست.

بهشت چه ویژگی هایی دارد؟

بهشت مطابق وعده های الهی، تجلی کامل رحمت و قدرت خداوند است. نعمات بهشتی به حدی عظیم هستند که نه چشمی آنها را دیده، نه گوشی شنیده و نه به قلب انسانی خطور کرده است. این ویژگی ها را می توان در چند دسته کلی تقسیم بندی کرد که هر بخش، نمایانگر جلوه ای خاص از عظمت و لطافت بهشت است:

چشم روشنی های بهشتی

یکی از شورانگیزترین صحنه های بهشت، اولین لحظات ورود به آن و دیدن چشم روشنی های پی درپی است؛ لحظاتی که مومن نعمت های پنهان و شگفت انگیزی که هرگز تصورش را نمی کرده، می بیند و از آن شادمان می شود. نعمت هایی که مومن در بهشت دریافت می کند، به تناسب مقام هایی ست که در دنیا آن ها را کسب کرده است. این لحظه که با اشک شوق و خنکی چشم همراه است، گواه لطف بی پایان الهی در پاداش به مومنان است.

بهشت و نعمت های آن به حدی عظمت دارد که حتی پایین ترین درجات آن هم وصف ناپذیر است. بهشت هر مومنی حتی اگر در پایین ترین مرتبه باشد، آنقدر بزرگ و عظیم است که او قادر است همه بهشتیان را به بهشت خود دعوت کرده و از آن ها پذیرایی نماید.

طراوت و شادی مستمر

یکی از ویژگی های برجسته بهشت، تازگی دائمی نعمت هاست. هر مومن، در هر لحظه از نعمات جدیدی برخوردار می شود که موجب ناباوری و شادی مداوم او می شود. این طراوت نه تنها تکراری نمی شود بلکه هر لحظه و در هر گوشه ای از بهشت، جلوه هایی نو از لطف خداوند را برای مومن آشکار می کند.

ملک کبیر؛ فرمانروایی بی پایان برای مومنان

یکی از ویژگی های شاخص مومنان در بهشت، جایگاه والا و عظیم آن ها به نام «ملک کبیر» است. ملک کبیر نمادی از شکوه، قدرت و کرامتی ست که تمامی مومنان در خانه های بهشتی خود از آن برخوردار خواهند بود؛ آن هم نه به عنوان یک لذت گذرا، بلکه به عنوان جایگاهی ابدی که حاکی از محبت خداوند، عظمت مقام ایمان و ارزشمندی مسیری ست که مومنان در دنیا طی کرده اند. این ویژگی به خوبی نشان می دهد که بهشت، مقصدی فراتر از تصور ماست و در آن نه تنها مشمول نعمت های خداوند شده، بلکه در مقام فرمانروایی و شکوهی عظیم قرار می گیریم.

زیورآلات، لباس  و حورالعین

از دیگر ویژگی های بهشت، نعمت لباس های فاخر و حوریانی است که در متون دینی به زیبایی توصیف شده اند. این لباس ها تجلی کامل پاکی و زیبایی هستند و خبر از جلال و شکوه ابدی مومنان در بهشت می دهند.

شوق بهشت به مومنان

بهشت فقط مقصد و جایگاه مومنان نیست، بلکه خودش مشتاق و چشم به راه حضور آن هاست. در روایات دینی آمده که تخت های فرمانروایی بهشت از شوق ورود مومن به لرزه می افتند و همه نعمت ها از این حضور در شور و شعف هستند. شعور عناصر در بهشت برخلاف دنیا، به وضوح قابل مشاهده است و این حقیقت نمایانگر ارتباط عمیق بین مومنان و عناصر بهشت است.

احترام و اکرام به مومنان

فرشتگان به عنوان خدمتگذاران بهشتی، با نهایت احترام از مومنان استقبال می کنند. آن ها برای ابلاغ تبریک های ویژه ای از طرف خداوند، از مومنان کسب اجازه کرده و سال ها به انتظار می ایستند تا بالاخره اجازه ورود دریافت کنند. بهشت با تشریفات خاصی عظمت مقام مومنان را به رخ می کشد. این احترام، جلوه ای از اکرام الهی نسبت به کسانی ست که در دنیا تسلیم خدا بوده و در مسیر هدف خلقتشان گام برداشته اند.

وصف ناپذیر بودن بهشت

یکی از خاص ترین ویژگی های بهشت، صفت وصف ناپذیری آن است. همان طور که توضیح دنیا برای یک جنین ناممکن است، در دنیا هم درک و تصویرسازی بهشت برای انسان ممکن نیست. این نعمت ها را که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده، نشانه ای از عظمت خداوند بوده و فراتر از توان درک بشری هستند.

وسعت بی پایان بهشت

وسعت بهشت به پهنه تمام آسمان ها و زمین توصیف شده است. کوچک ترین درجات بهشت شامل نعمت هایی است که تصورش در ذهن انسان نمی گنجد؛ در بهشت میلیون ها خادم، باغ هایی وسیع و نعمت هایی بی پایان در خدمت مومنان قرار دارد. این وسعت نشان می دهد که رحمت الهی محدود به هیچ قید و شرطی نیست. البته وسعت بهشت نیازمند آمادگی قبلی برای بهره برداری از آن است.

درهای بهشت و راه های ورود به آن

درهای بهشت راه های ورود و رسیدن به این نعمت بی پایان هستند. هر انسان مومنی بر اساس درجه ایمان و تلاش خود در دنیا، راهی به سوی این درها پیدا می کند؛ این درها عدالت خداوند را نشان می دهند که رسیدن به بهشت با تنظیم سبک زندگی صحیح در دنیا به دست می آید.

بهشت، وعده ای ست که خداوند برای مومنان فراهم کرده تا پایان تلاش ها، صبرها و ایمان شان، پاداشی فراتر از حد تصورشان باشد. ویژگی های بهشت، از عظمت نعمت ها گرفته تا مقام ملک کبیر و احترام مخصوص فرشتگان به مومنان، همگی نشان دهنده قدرت و رحمت بی پایان خداوند است. این نعمات وصف ناپذیر نه تنها بهشت را به منزلی جاودانه تبدیل کرده، بلکه امید، انگیزه و آرامشی عمیق برای مومن در دنیا ایجاد می کند.

بهشت، نماد عدالت الهی است و یادآوری آن، انسان را از وابستگی های دنیایی رها کرده و به اهداف والای انسانی سوق می دهد. بنابراین، تفکر درباره این ویژگی ها نه تنها دل را روشن می سازد، بلکه روح انسان را از دغدغه های ناپایدار دنیا آزاد کرده و او را در مسیر رضایت، عشق و کرامت الهی قرار می دهد. بی شک، هیچ لذتی در دنیا نمی تواند با شکوه و زیبایی وصف ناپذیر بهشت مقایسه شود، جایی که هر چشمی نم تواند آن را ببینید و هر قلبی نمی تواند آن را تصور کند.

[1] ما رَاَیْتُ اِلاّ جَمیلاً؛ جز زیبایی چیزی ندیدم. (بحار الانوار، ج45، ص116).