شناخت تقدیرات والا در شب قدر، میان‌بری برای دریافت این تقدیرات
تقدیر به معنای چیزی را به اندازه ایجاد کردن و تعیین قدر و مقدار است. نظرها و فرضیه‌های مختلفی در مورد تقدیر وجود دارد. بعضی نظریه‌ها تقدیر را صرفاً دست خدا دانسته و انسان را موجودی بی اختیار می‌دانند. ما در مقالۀ مفهوم قانون و قضا و قدر و نقش آن در تقدیرات انسان گفتیم، سرنوشت انسان را تقدیرات او مشخص می‌کنند و تقدیرات او را هم قدرهایی که از خودش ارائه می‌دهد، معین می‌کنند. واژه‌های سرنوشت، شانس، بخت و اقبال که بین عامۀ مردم رواج یافته، نشان‌دهندۀ نداشتن باور و اطلاعات کافی در مورد قدرت و اثر اعمال و افکار انسان است. دست انسان در انتخاب و تعیین تقدیراتش بسیار باز است. هر فردی می‌تواند، با عملکرد خود و اصلاح رفتارش، مقدرات آیندۀ خود را تغییر دهد و آیندۀ زیباتری برای خود بسازد؛ پس به دنبال قدرهای مختلف انسان‌ها، تقدیرات متنوع و مختلفی برای آنها رقم می‌خورد.
تقدیرات سالانۀ هر انسان در شب قدر که از نظر ظرفیت ماورائی شبی معادل 83 سال و 4 ماه است، ثبت می‌شود. اگر انسان نسبت به این مسئله آگاهی نداشته باشد و انواع تقدیرات والا در شب قدر را نشناسد، برای دریافت آنها تلاشی نمی‌کند و از این فرصت پرش بزرگ برای جذب آنها محروم می‌شود.
اگر انسان بهترین تقدیرات انسانی را بشناسد و از رموز جذب تقدیرات والا در شب قدر باخبر باشد، وقت ارزشمند و تمرکز خود را برای تقدیرات بد یا تقدیرات کوچک هدر نمی‌دهد؛ بلکه تلاش می‌کند با استغفار، توبه، توسل به اهل بیت (علیهم‌السلام)، تصمیم، برنامه‌ریزی و میثاق با خداوند، بهترین تقدیرات والا در شب قدر را برای آیندۀ خود جذب کند. برخی انسان‌ها آنقدر نفْس انسانی و الهی‌شان رشد پیدا کرده که دارای تقدیرات بسیار قدرتمندی شده‌اند. این افراد می‌توانند علاوه بر خود، برای هزاران انسان دیگر هم تقدیرات انسانی دریافت کنند و واسطۀ رزق آنها شوند.
عاملی مهم در جذب تقدیرات قوی
از کلیدی‌ترین مسائل تعیین‌کننده در جذب تقدیرات والا در شب قدر، میزان ظرفیت نفس افراد است. کارنامۀ سالیانۀ افراد به‌خوبی نشان می‌دهد که چه اندازه شکرگزار و قدردان نعمت‌ها بوده‌اند. همان‌طور که شکر نعمت‌های خدا باعث تکثیر نعمت‌ها می‌شود، ناشکری و کفران نعمت هم منجر به دریافت تقدیرات منفی برای ما می‌شود. اگر فردی از نعمت‌ها، امکانات و استعدادهایی که خدا به او عطا کرده، بهترین استفاده را کرده باشد و آنها را تقویت کرده باشد، برگ برندۀ خود را بالا برده است. او ثابت کرده که ظرفیت و لیاقت دریافت و جذب تقدیرات بهتر و قوی‌تری برای سال آیندۀ خود دارد. اما اگر فردی نعمت‌ها را هدر داده و یا در مسیرهای غیر انسانی مصرف کرده باشد، کفران نعمت کرده و قادر به دریافت تقدیرات والا در شب قدر نخواهد بود.
ظرفیت افراد، نقشی سرنوشت‌ساز در تقدیرات افراد دارد. اگرچه بعضی تقدیرات ظاهراً خوب و عالی هستند، اما اگر بیش از حد ظرفیت وجودی ما باشند، برای عاقبت ما خطرناک می‌شوند. مثلاً ثروت، عزت، محبوبیت، آبرو و حتی جهاد و عبادت بیش از ظرفیت ما می‌تواند ما را به عاقبت بدی دچار کند. اساساً هر نعمت و تقدیری که رذائل اخلاقی و صفات بد را در ما فعال کرده و اژدهای درون ما را بیدار کند، نابودگر و خطرناک است؛ مثل جهاد، عبادت و خدمت به خلقی که ما را دچار غرور و خودپسندی کند.
بعضی افراد چنان ظرفیت عظیمی از خود نشان می‌دهند، که می‌توانند در شب قدر علاوه بر تقدیرات انسانی خود و نسل خود بهترین تقدیرات انسانی را برای میلیون‌ها انسان دیگر دریافت کنند. درست مثل فرد ثروتمندی که هم نیازها و رفاه خود و خانواده‌اش را فراهم می‌کند، هم به سعادتمند کردن دیگران کمک می‌کند.
از اتفاقات شگفت‌انگیزی که در تونل زمانی شب قدر رخ می‌دهد، آن است که این افراد با جذب تقدیرات والا در شب قدر برای بسیاری از انسان‌ها در سلامت، معنویت، سعادت و احیاء دوبارۀ آنها سهیم می‌شوند. چنین انسان‌هایی هنگام ورود به برزخ نه فقط به عنوان یک انسان معمولی، بلکه به عنوان یک امت بسیار ثروتمند به برزخ وارد می‌شوند. آنها در قیامت به قدری دارایی دارند و توانمند هستند، که بخشی از دارایی و توشۀ راه خود را به رانده‌شدگان از بهشت می‌بخشند، تا خداوند اجازۀ بهره بردن آنها از نعمت‌های بهشت را بدهد. به این نوع تقدیرات جهان‌شمول، تقدیرات قدرتمند می‌گویند.
اما بعضی افراد دارای تقدیراتی ضعیف هستند. ممکن است بعضی افراد در دنیا ثروت‌های مادی هزاران نفر را در اختیار داشته باشند، اما در برزخ حتی شأن و منزلت یک حیوان را هم نداشته باشند و از حیوانات عقب بیفتند. چون عده‌ای از این افراد حتی چند روز از سال هم به عنوان یک انسان زندگی نکرده‌اند، در شب قدر هم نمی‌توانند، به اندازۀ یک انسان تقدیر انسانی دریافت کنند. این افراد لیاقت زندگی به عنوان یک انسان را در سال آینده ندارند و با همان سبک زندگی حیوانی و سطوح پایینی دل‌خوش‌ا‌ند؛ پس قادر به دریافت تقدیرات والا در شب قدر نخواهند بود.
انواع تقدیرات والا در شب قدر
تقدیرات زیبای بسیاری وجود دارند که انسان با دریافت هر کدام از آنها می‌تواند، به ابدیتی شیرین دست پیدا کند. در این بخش به معرفی برخی از مهم‌ترین تقدیرات والا در شب قدر می‌پردازیم:
- تقدیر انابه، توبه و مغفرت:
لازم است انسان در شب قدر تقدیراتی دریافت کند که علاوه بر پاک کردن گذشته‌اش، آیندۀ زیبایی هم برای او بسازد. انسان در شب قدر برگشت و انابه را از خدا طلب می‌کند، تا خدا هوس و شوق و انگیزۀ بازگشت از مسیر غلط را به قلب او بیاندازد. انابه یعنی برگشت از سبک زندگی و هر چیزی که ما را از همراهی خانوادۀ آسمانی و امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) دور می‌کند.
از مهم‌ترین تقدیرات والا در شب قدر، تقدیر توبه است. وقتی خدا تقدیر توبه را به انسان عطا کند، انسان می‌تواند گذشته‌اش را جبران کند، سپس با خدا و حجت خدا یعنی امام آشتی کرده و عملاً از سبک زندگی اشتباهش برگردد.
تقدیر بعدی تقدیر مغفرت است، که اگر اندکی زیرک باشیم، هرگز خود را از جذب آن محروم نمی‌کنیم. هدف انسان در طلب مغفرت، فقط بخشش و عفو خداوند نیست، بلکه می‌خواهد خدا او را چنان در آغوش گرم محبتش بگیرد، که انگار هیچ‌وقت گناهی نکرده است.
- تقدیر سبک زندگی انسانی و شباهت به اهل بیت (علیهم‌السلام) :
انسان در طول روز چندین بار از خداوند طلب می‌کند، که او را به راه راست هدایت کند[1]. راه راست، راه پیامبران، صدیقان، شهدا و صالحین است. خداوند به دلیل لیاقت این بزرگان به آنها نعمت ایمان، عمل شایسته و اخلاق نیکو عطا کرده است.
در واقع کسی که راه راست را از خدا طلب می‌کند، این 4 گروه را الگوی خود می‌داند، می‌خواهد سبک زندگی آنها را داشته باشد و با آنها محشور و هم‌نشین شود.
قرار گرفتن در صراط مستقیم، اوج هدف یک انسان است. ما برای رسیدن به این طلب بزرگ، باید پایبند به آداب و اصولی خاص شویم. اگر سبک زندگی انسان، انتخاب‌ها، ارتباطات، افکار و نیت‌های او متفاوت با این 4 گروه باشد، به مقام آنها نمی‌رسد و با آنها محشور نمی‌شود. دعای چنین شخصی که تصمیمی برای حرکت در مسیر سبک زندگی انسانی ندارد، یا شوخی و تمسخر است، یا نفاق و دروغ است، یا تعارف.
تقدیر شباهت به اهل بیت (علیهم‌السلام) از کلیدی‌ترین تقدیرات والا در شب قدر است، که صفات اخلاقی و سبک زندگی انسان را به شباهت و سنخیت با خدا و حجت‌های خدا روی زمین می‌رساند.
- تقدیر مقام احسان:
درجات و مقام‌هایی که انسان در مسیر تکامل شخصیت انسانی‌اش می‌تواند کسب کند، عبارتند از مقام مسلمان، مؤمن، متقی،محسن و …
مقام احسان مقام بسیار شیرین و دل‌چسبی است که انسان پس از رسیدن به تقوای کامل الهی به آن دست پیدا می‌کند. کارهای خیر کسی که به مقام احسان می‌رسد، در عالی‌ترین درجات قرار می‌گیرند. عالی‌ترین درجات برای کار خیر و نیکو آن است که انسان آن را مخلصانه انجام دهد، به کارش مغرور نشود، از خداوند طلبکار نشود و مثل تاجران طماع به دنبال سود و زیان کارش نباشد. اگر مقام احسان را در تقدیرات والا در شب قدر جذب کنیم، بخش مهمی از راه بندگی را سپری کرده‌ایم.
- تقدیر یقین:
از زیباترین تقدیرات والا در شب قدر که می‌تواند حیاتی انسانی برای ما رقم بزند و مسیر آخرت و ابدیت ما را تغییر بدهد، تقدیر یقین مباشر است. یقین مباشر یعنی یقینی قوی، ماندگار و دل‌چسب که هیچ‌گاه از قلب جدا نمی‌شود. این قلب به عشق خداوند، دستورات او، بشارت‌ها و هشدارهای او قرص و محکم است.
- تقدیر قناعت:
یکی از مهم‌ترین دلایلی که انسان از خدا و اهل بیت (علیهم‌السلام) دور می‌شود و در چادر امام زمانش نمی‌ماند، آن است که هوس‌های شخصی و خارج از سپاه امام دارد. انسان زیاده‌خواه و تنوع‌طلب است و به قناعت نیاز دارد، تا دائماً هوس چیزهای متنوع نداشته باشد.
کسی که قلب قانعی دارد و به هر چیزی حریص نیست، به راحتی به سجادۀ بندگی پروردگارش بند می‌شود و پایبند خیمه و سپاه امامش می‌شود.
- تقدیر بیداری:
اگر انسان در طول شبانه‌روز هوشیار به اعمال و رفتارش و عواقب و تبعات آن باشد، به بسیاری از خسارت‌ها دچار نمی‌شود. این تقدیر که انسان از خواب غفلت بیدار باشد و متوجه نگاه مداوم اهل آسمان به سبک زندگی و تمام لحظاتش باشد، جواهری از تقدیرات والا در شب قدر است، که به سعادت‌مندان عطا می‌شود.
تقدیرات والای دیگری هم وجود دارند، که در شب قدر نباید از طلب و برنامه‌ریزی برای دریافت آنها محروم شویم؛ تقدیراتی مثل تقدیر ایمان، تقدیر سعادت، تقدیر شهادت، تقدیر حسنات و …
اما تقدیری که از تمام مقدرات عالم در تقدیرات والا در شب قدر بالاتر است، تقدیر مقام معیت امام زمان است، که در مقالات بعدی به آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
[1] اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ . صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ. (سوره حمد، آیات 6 و 7)