تونلی در زمان
همۀ ما در اغلب اوقات به دنبال یافتن فرصتها و امکاناتی هستیم که ما را در کمترین زمان به بیشترین سود برساند. یا زمانی که برای جبران اشتباهی اقدام میکنیم دائماً به دنبال سریعترین راه و مسیر جبران میگردیم. حالا اگر بگوییم راهی وجود دارد که با استفاده از آن میتوان تمام اشتباهات یک عمر را جبران کرد، باور میکنید؟
این امکان به راستی وجود دارد. آن هم نه به عنوان یک فرصت خاص و ویژه برای بعضی از افراد، بلکه این امکان فرصتی عمومی است که تمام ساکنین زمین میتوانند از آن استفاده کنند. آن هم نه فقط یک بار در طول عمرشان و یا حتی یک بار در طول سال. این فرصت ویژه بارها در طول یک سال در اختیار انسان قرار میگیرد.
شبهای قدر همین فرصتهای ویژه هستند. این شبها تونلهای زمانی شگفتانگیزی هستند که اگر از آنها درست استفاده کنیم، ما را به لحظۀ شروع زندگیمان بازمیگردانند. درست مثل اینکه سوار یک ماشین زمان شده باشیم و به عقب حرکت کنیم، تمامی گناهها از صحیفه جان ما پاک میشوند و اهل آسمان ما را مانند یک نوزاد تازه متولد شده، پاک و نورانی میبینند.
بارها خواندهایم و شنیدهایم که شبهای قدر از هزار ماه بهترند. اما این حرف واقعاً به چه معناست؟
آیا این گفته تنها یک استعاره ادبی است، یا خبری موثق و صادقانه است که میتواند شاهکلید و برگ برندۀ حیات ما باشد؟
اگر این طور است، در این شبهای خاص چه اتفاقاتی رقم میخورد؟
قواعد و اصول سوار شدن در این ماشین زمان چیست؟
آیا ما هم در چگونگی و کیفیت این شبها نقشی داریم؟
در این مقاله برآنیم که با یافتن پاسخ این سؤالها تمام توان خود را برای بهرهگیری صحیح از این تونل زمان به کار بگیریم. باشد که این فرصت اکسیر جبران سالها عقبماندگی و توقف ما شود.
شب اندازهها
همان طور که در مقالات قبل به آن اشاره کردیم، شب قدر شب اندازههاست و مانند یک خطکش دقیق و ظریف تمام اندازهها را محاسبه میکند. شبی که در آن اندازه و قیمت وجودی ما مشخص شده و مقدّراتمان در سال آینده مشخص خواهد شد.
در این شب رمزآلود علاوه بر تقدیرات انسانها برنامۀ یک سالۀ تمام نظام خلقت تنظیم میشود و تقدیرات مربوط به همۀ موجودات از جمله انسانها، حیوانات، گیاهان، کیهانها و عوالم دیگر ثبت میشوند. به بیان دیگر تقدیرات «کلّ امر» در این شب معیّن میشود. تمام جنبههای زندگی ما مثل اتفاقات مالی، خانوادگی، سیاسی، اجتماعی و روزیهای معنوی مثل نشاط، تنبلی، مرگ، سلامتی و به طور کلی سعادت یا شقاوت ما در شب قدر مشخص میشود. پس قدر، اندازه و سهم انسان در تمام جنبههای زندگی در شب قدر اندازهگیری، ثبت و ضبط خواهد شد.
خزانهدار قدر
خداوند در سورۀ قدر به این امر اشاره میکند که هرسال در شب قدر ملائکه و روح نازل شده و تقدیرات تمامی موجودات را با خود میآورند. اما سؤالی که اینجا به وجود میآید این است که آنها بر زمین بر چه کسی نازل میشوند؟
این شخص چه کسی است که وجودش شبیهترین وجود به خداوند است و میتواند تقدیرات تمام ذرات عالم را در وجودش جای دهد؟
این سؤال پرسشی است که جواب آن ناگفته مشخص است؛ امام زمان (عجلاللهتعالیفرجه) خزانهدار قَدر تمام موجودات عالم هستند. تنها وجود بابرکت امام است که گنجایش پذیرش تمام عالم را دارد و تمام عالم در وجود عظیم او جای میگیرد. این آیات علاوه بر تبیین سازوکار شبهای قدر، تأییدی بر اندیشۀ شیعه پیرامون زنده بودن و حضور فعال امام زمان (عجلاللهتعالیفرجه) در دنیا است؛ زیرا دنیا همیشه و در تمام زمانها به امام حی و حاضر و معصومی نیاز دارد که دریافت کنندۀ قدر تمام موجودات و پذیرای فرشتگان و روح باشد.
با توجه به سورۀ مبارکۀ قدر سه عنصر اصلی سیستم پیچیدۀ تنظیم مقدّرات، ملائکه، روح و امام زمان (عجلاللهتعالیفرجه) هستند. فرشتگان و روح منتظر میمانند که تقدیر هر انسان مشخص شود و سپس آن را به شکل صحیفهای به محضر امام زمان (عجلاللهتعالیفرجه) تقدیم میکنند، تا امام آن را تأیید و امضا کنند. امام زمان (عجلاللهتعالیفرجه) که خزانهدار رزق و روزی تمام موجودات عالم است، قدر و روزی هر بنده را بر مبنای اطلاعات و دادههای موجود در آن صحیفه امضا میکنند. این صحیفه در واقع همان تقدیراتی است که فرد در طی یک سال انجام داده و حالا زمان دریافت نتیجۀ این تقدیرات است.
تقدیر ما دست کیست؟
همان طور که گفتیم تقدیرات هر انسان به دست خودش نوشته میشود. در حقیقت این خود انسان است که از مدتها پیش از شب قدر و در حین آن در حال نوشتن و طرحریزی مقدّرات خویش است. همان طور که در مقالات قبلی اشاره کردیم، تمام آنچه برای ما مقدر میشود، بر اساس همان دادههایی است که در طول سال از خود بروز دادهایم. حتی تمام رذائل و فضائل اخلاقی که با آنها درگیر هستیم، در شب قدر ما تاثیر دارند. با این حساب به نظر میرسد که اهمیت این شب به قدری است که ارزش مدتها سرمایه گذاری فکری و روحی را داشته باشد.
نقش ما در تقدیرات
شبهای قدر بیش از اینکه شب عبادت باشند، شبهایی برای تفکر هستند. تفکر در مورد اینکه چگونه میتوانیم، تقدیراتی را که کسب کردهایم، تغییر دهیم و سبک زندگی خود را مطابق با آرزوهایمان اصلاح کنیم. نقش ما در تغییر تقدیراتمان به اندازهای مهم است که علما تفکر را از مهمترین اعمال شبهای قدر دانستهاند؛ زیرا این شبها شب تصمیمگیری برای یک سال پیشروی ماست.
تفکر در مورد این نکته که هیچ کدام از اعمال ما بینتیجه نیستند. ممکن نیست که نماز نخوانیم اما از آثار نماز برخوردار شویم. ممکن نیست که روزه را سبک بشماریم اما این کار تأثیری بر نفسمان نداشته باشد. ممکن نیست که غیبت کنیم اما از آثار آن آسوده باشیم. حتی هر فکر و نیّت کوچکی هم نتیجه و اثر خود را بر قلب ما خواهد گذاشت و تنها چینش درست قَدَرهاست که میتواند ما را به قضاها یا نتایج باب میلمان برساند. همه چیز در نظام خلقت اندازه و درجه دارد. ما در انتخاب این اندازهها و درجات مختاریم، اما هر درجه و اندازهای را که انتخاب کردیم، باید نتایج آن را هم بپذیریم. و این نتایج است که در نهایت دنیا و آخرت ما را خواهد ساخت. پس با توجه به اهمیت این دادهها، باید ساعتهایی از شب قدر را برای فکر کردن در نظر بگیریم.
قدرهای خوب
از میان تمام تقدیرات ما بهترینها را میخواهیم. بهترین اندازهها و تقدیرات برای جزء به جزء بدنمان، بهترین و بابرکتترین رزق و روزی، حلالترین و پاکترین لقمه، پرفایدهترین علم و نورانیترین اعمال. ما اعمال و عباداتی میخواهیم که ما را به خداوند نزدیک کرده و سبب سنخیت ما با خدا باشد نه اعمالی که باعث خودشیفتگی و خودپسندی شوند. ما همه چیز را در بهترین کیفیت و بیشترین کمیت ممکن میخواهیم. اما از عاقبت امور اطلاعی نداریم، بهترین تقدیرات را نمیشناسیم و به علاوه از ظرفیت پذیرش خود نیز آگاه نیستیم. چه بسا نیکوترین تقدیرات که ما با آنها به غرور مبتلا شده و جهنمی شویم. پس بهترین تفکر، تفکری است که ما را با نیازها و آرزوهای بخش انسانی وجودمان آشتی دهد و بهترین دعا، دعایی است که بهترین تقدیراتی را که ما نمیشناسیم، نصیبمان کند. اما این تقدیرات کدام تقدیرات هستند؟ اگر ما این قَدَرهای ارزشمند را به درستی نمیشناسیم، چگونه میتوانیم آنها را از خدا بخواهیم و چگونه میتوانیم خود رابرای دریافت آنها آماده کنیم؟ به پاسخ این سؤالات در مقالات بعد خواهیم پرداخت.
در این مقاله به توضیح سازوکار شبهای قدر و نقش امام عصر در این میان پرداختیم. نشان دادیم که انتخاب هر تقدیر یا اندازهای، نتایجی را در پی خواهد داشت که ناچار به پذیرش آن خواهیم بود. اهمیت تفکر و دعا را شرح دادیم و نقش انسان را در تغییر تقدیراتش بیان کردیم و از میل درونی همۀ انسانها به داشتن بهترین تقدیرات سخن گفتیم. در مقالۀ بعدی به معرفی بهترین و ارزشمندترین تقدیرات خواهیم پرداخت.
شما هم میتوانید دیدگاه خود پیرامون اهمیت تفکر و دعا در شبهای قدر را برایمان بنویسید.