لیله الرغائب یا شب آرزوها و رغبتها چگونه در سرنوشت ما تأثیر خواهد گذاشت؟

اولین شب جمعه­ی ماه رجب، لیله الرغائب یا شب آرزوها نامیده می­شود. شبی که فرشتگان آسمان به زمین هبوط کرده، بی‌واسطه به آینۀ دل­های بندگان می­نگرند و بالا برندۀ رغبت­ها و تمناها به سمت آسمان می­شوند. ملائکه در این شب در آمد و شدی با شکوه بین زمین و آسمان برای آمرزش و هدایت بندگان و برآورده شدن آرزوهایشان دعا می­کنند.

در روایات وارده انجام اعمال و عبادات مخصوص به این شب آورده شده است، اما آنچه عیار این شب را در سرنوشت افراد معین می­کند، رسیدن به باطن لیله الرغائب یا شب آرزوها است.

اولیاء الهی همه با این شب آشنا بودند اما اغلب مردم تا چند سال گذشته شناخت چندانی از این شب نداشتند. تا اینکه یک برنامه­ی تلویزیونی محبوب با مطرح کردن نام شب آرزوها به معرفی لیله الرغائب یا شب آرزوها پرداخت و شوق پرداختن به لیلۀ آرزوها را به دل­ها انداخت. ما در این مقاله بر آنیم که از منظری نو به حقیقت لیلة الرغائب بپردازیم.

لیله الرغائب یا شب آرزوها اولین قطعه از پازل رمضان

تا به حال به این فکر کرده‌اید که که اگر هر کدام از جوارح بدن ما در دوران جنینی شکل نمی­گرفت، چه اتفاقی برای ما رخ می­داد؟ برای مثال، اگر بینی ما در رحم شکل نگیرد، قدرت استشمام هیچ رایحه­ای را در عمرمان نخواهیم داشت، یا تشکیل ناقص قلب در دوران جنینی منجر به تولد ناقص به دنیا و حیاتی سخت و متلاطم خواهد شد. در حقیقت، رَحِم مادر معجزه­گاهیست که انسان در طول نُه ماه با بهره بردن از امکانات و شرایط آن ابزار و لوازم زیست تمام عمر خود را فراهم می­کند.

جالب­تر اینکه این شرایط تکوینی فشرده و خارق­العاده، تنها برای رحم مادر و جنین صدق نمی­کند. خداوند برای روح انسان هم رحم­هایی خاص خلق کرده است، که نفس با قرار گرفتن در آن­ها در کوتاه­ترین مدت به جهش و تکاملی بزرگ برای پرش به مرتبه­ای بالاتر و لذت­های بی­شمارتر دست یافته و رشد می­­کند. از جملۀ این رحم­های سحرآمیز رحم زمانی «لیله الرغائب یا شب آرزوها» است.

همان­طور که انتخاب دروس پیشرفته در دانشگاه مشروط به پذیرفته شدن در دروس پیش نیاز است، شرط عظیم و قوی شدن در اقیانوس عظمت و قدرت سه ماه مبارک رجب، شعبان و رمضان قرار دادن خود درون رحم زمانی لیله الرغائب و رسیدن به باطن آن است. اگر آرزوی داشتن رجبی شیرین، شعبانی مست و رمضانی عاشقانه، قند در دل ما آب می­کند، باید قاعده­ی حضور در لیله الرغائب تا عید فطر را یاد بگیریم.

رسیدن به باطن رجب و کسب مدال رجبیون مشروط به گذر و خروج صحیح از تونل لیله الرغائب است و نوشیدن از شراب طهور شعبان، منوط به وصل به طوبای رجب است. اگر سیر خوبی در رجب داشته باشیم، تولد خوبی به شعبان خواهیم داشت. در آن صورت است که احوال دل با مناجات­های شعبان و رمضان متفاوت خواهد بود و هر فراز دعا به شکل و نوع خودش قلب ما را می­لرزاند و چیزی در دل ما می­جنباند.

در نهایت صعود و اوج­گیری در ماه رمضان بسته به طهارت و صیقلی بستگی دارد، که در پاک­سازی رحم­های رجب و شعبان کسب کرده‌ایم؛ چرا که آرزوها در مناجات­های شب­های رمضان آنقدر بزرگ است که اگر این رغبت­ها از پیش در قلب ما تنظیم نشده باشد، در رمضان قادر به دریافت آن­ها نیستیم. در این صورت خواهیم دید که اگرچه به رمضان رسیده و اعمال آن را به جا می­آوریم، اما حقیقت آنچه که هستم با آنچه که در مناجات­ها طلب می­کنیم متفاوت است. در حقیقت، اگر آداب پلکان رجب تا رمضان را نیاموخته باشیم و ادا نکنیم، با بی‌میلی به این ماه وارد شده و با خوشحالی خارج می­شویم.

شب آرزوها یا  شب مهندسی معشوق ها

روح و نفس انسان در عین لطافت و زیبایی، دارای ابعادی طبقه­بندی شده و ساختاری پیچیده است. هر کدام از این ابعاد گرایش‌ها و تمایلات مخصوص به خود را دارد. در لغت به آنچه که به آن عشق می­ورزند «معشوق» می­گویند در نتیجه می­توان گفت که انسان در پنج بخش وجودی روحش، دارای معشوق‌هایی است که این معشوق­ها شکل و قیمت وجود او را مشخص می‌کنند. انسان به هر میزان که با این معشوق‌ها انس می­گیرد و خود را صرف رسیدن به آن­ها می­کند؛ رنگ زندگی، چهرۀ روح و هدف او به همان شکل درمی­آید. مثلاً با اتومبیل و زیبایی و مسکن، حس او سرحال است. وهمیات او با ریاست، مدیریت و محبوبیت، شاد است. با اکتشاف، اختراع و فلان مدرک تحصیلی، بُعد عقلی او پروار می­شود و بخش فوق عقل روح با خدا، معنویات، اهل بیت، غیب، سلوک و مناجات مأنوس و آرام است.

انسان در طول شبانه­روز بین این پنج دسته معشوق در حال تردد است و قلب همچون گِل کوزه­گری در کش و قوس بین این معشوق­ها در حال شکل‌گیری است. هنرمند کسی است که در کشش بین این معشوق­ها با یک حساب­گری هوشمندانه، گران­قیمت ترین معشوق را برگزیند.

از زیباترین نام­هایی که می­توان برای این شب انتخاب کرد «شب توجه» است. توجه به این حقیقت مغفول که به راستی کدام­یک از معشوق­های من ارزش و اعتباری والاتر از سایرین دارد؟ شب اندیشیدن به پاسخ این سؤال که ترتیب رسیدگی و هزینه برای این معشوق‌ها چگونه است؟ اصلاً قانون و قاعده‌ای که بر اساس آن بتوان مهندسی درستی در چیدمان معشوق‌ها انجام داد، وجود دارد؟ قانونی که با استفاده از آن بیشترین بهره را از تمامی معشوق­ها ببریم و به بالاترین قیمت از خود برسیم؟

خداوند با یک راهنمایی صریح در آیه­ای ویژه از قرآن کریم، پاسخ تمام این پرسش­ها را به انسان پرسش­گر ابلاغ کرده است. آیه 24 سوره توبه با یک طراحی منظم و دقیق ترتیب اولویت معشوق­ها را برای ما روشن ساخته است. در این آیه سه معشوق به نام­های الله، چهارده معصوم و جهاد در رأس هشت معشوق دیگر مثل پدر و مادر، فرزند، همسر، اقوام، اموال، تجارت و منزل قرار می­گیرد. اگر در زندگی این سه معشوق بر سایر معشوق­های ما اولویت پیدا کند، راه طولانی عاقبت به خیری و سعادت را در کوتاه‌ترین مدت طی خواهیم کرد، اما باید بدانیم که رسیدگی و علاقه به سایر معشوق­ها و محبوب‌ها نه تنها بد نیست، بلکه لازم و ضروری است. ساختار خلقت انسان به گونه­ای است که هر کدام از این معشوق­ها نقش خاص و مهم خود را در نظام زندگی ایفا می­کنند، اما آنچه که مهم است، اولویت بندی و رسیدن به معشوق های بنیادین است. انسان در لیله الرغائب یا شب آرزوها باید به این درک برسد که اگر معشوق­های اصلی خود را بیابد، سایر معشوق­ها را هم در سایۀ آن­ها کسب کرده است. چون که صد آمد نود هم پیش ماست!

تنها پرداختن به معشوق بُعد انسانی است که شادی و آرامش دائمی ما را تضمن می‌کند و در صورتی که به این معشوق نرسیم، هر گونه موفقیت در بُعدهای پایین‌تر تنها بر اضطراب و غم وجود ما می‌افزاید. رسیدن به معشوق بُعد انسانی تعادل روح ما را تضمین می‌کند، حتی اگر به معشوق‌های سایر قوا نرسیم و این راز آرامش و شادی اولیاء خدا حتی در فقر محض است.

معشوق قلب تو کیست؟

اگرچه ما همیشه ماجرای عشق مجنون به لیلی را به چشم یک قصۀ شیرین، خوانده‌ایم و شنیده‌یم و لذت برده‌ایم، اما کمتر متوجه بوده‌ایم که همۀ انسان­ها در زندگی خود، لیلی یا لیلی‌هایی دارند. یک لیلی که اغلب ساعات روز و شب به او می­اندیشند، حتی در ذهنشان با او صحبت می­کنند، برای او فداکاری می­کنند و سرسختانه برای رسیدن به او تلاش می­کنند.

لیلی همیشه یک معشوق جنس مخالف نیست. هر کدام از ما به تعداد گرایش­ها و تمایلاتمان لیلی­های متعددی داریم. شخصی تمام شبانه­روز به دختر مورد علاقه­اش می­اندیشد. تمام و ذهن و روح دیگری به رویاپردازی برای منزل یا ماشین مورد علاقه­اش مشغول است. فردی سال­های سال برای دریافت مدرک دکترا تلاش کرده است. یک فوتبالیست یا موسیقی­دان، تمام عمر به شوق لیلی­اش فوتبال و موسیقی به زیستن ادامه می­دهد و لیلی دیگری که جمعی را مجنون کرده، اهل بیت علیهم‌السّلام هستند.

در حقیقت لیلی­های ما نیّت‌های ما هستند. آن نیت و فکری که درون ما مملوء از طلب آن است و بر ما حاکم است، نیتی است که قلب ما به شوق آن می­تپد. نیتی که چنان درون ما را از خود پر کرده است، که اگر درونمان را بشکافند، چیزی جز آن را نمی­بینند. شاه­نشین قلب ما، که اگر عکاس از باطن قلب ما عکس بگیرد، جز شمایل و شوق او رد دیگری روی تصویر قلب ما نخواهد دید.

آیا شما تا به حال، به لیلی‌هایتان اندیشیده­اید؟ آیا شما اصلاً لیلی دارید؟ لیله ­الرغائب یا شب آرزوها، شب تنظیم نیت­هاست. شب تفکر روی لیلی­های فعلی، قیمت آن­ها و یافتن لیلی حقیقی.

مهم­ترین عاملی که در طراحی چهرۀ روح ما مؤثر است، محبوب ماست. اگر مشتاقیم شکل حقیقی روح و قلبمان را ببینیم، باید به معشوق‌های خود بیاندیشیم. ما شبیه به لیلی خود هستیم. به میزانی که در عالم چهره­های متفاوت وجود دارد، شکل دل انسان­ها هم متفاوت است. باطن قلب می­تواند به شکل یک حیوان خانگی، غذایی لذیذ، سفری رویایی، محبوبی مهربان، همسری زیبا، حرم و زیارت­گاهی مذهبی، اهل بیت علیهم‌السلام و یا الله باشد. خداوند در قرآن با خطابی شیرین اما ظریف به انسان می­فرماید؛ من قیمت تو را بر مبنای عبادات، زیارت­ها، تحصیلات و دانایی تو نمی­سنجم؛ بلکه هر آدمی را فقط به قیمت دل و معشوق­هایش می­سنجم.

در روایات آمده که آدم­ها با لیلی­های خود محشور می­شوند. حال اینکه در قلب ما که نام صدها معشوق در حال چرخشند، برچیدن و انتخاب بهترین معشوق برای هم­نشینی تا ابدیت به عهدۀ خود انسان است. عیار هر کدام از ما به قیمت قلب و معشوق ما بستگی دارد، معشوقی که در لیله الرغائب یا شب آرزوها باید به آن اندیشید و او را یافت. در حقیقت لیلۀ رغبت­ها، شب قیمت یافتن ماست.

موتور رغبت هایت را تنظیم کن

آرزوها موتور حرکت انسان هستند. مثل اتومبیلی که اگر هدایت آن از کنترل راننده خارج شود از جاده منحرف خواهد شد، اگر مدیریت و مهندسی درستی بر آرزوهای ما حاکم نباشد، مسیر سرنوشتمان به سمت بیراهه خواهد بود. ما در شب آرزوها مانند نقاشی‌ هستیم، که در حال کشیدن اتود اولیۀ یک تابلوی بزرگ از عظمت کهکشان است، آرزوهای ما در لیله الرغائب یا شب آرزوها نشان دهندۀ اتفاقاتی است که برای خود خواهیم ساخت. نوع نگاه و شکل دعاهای ما در این شب پله­های اول نردبانی است که می‌تواند، به بلندای بی نهایت قد بکشد و ما را به فطرت خویش بازگرداند. هنرمند، کسی است که از این کهکشان پهناور، به یک ستارۀ کوچک راضی و قانع نباشد.

از طرفی نباید از خواست­ها و نیازهای دنیا چشم پوشید، اما با سیر در باطن این شب باید به این درک برسیم که قیمت ما در این آرزوها خلاصه نمی‌شود. دنیا سکوی پرتاب به آسمان است. نباید با محدود کردن خود به این سکو آسمان را از دست بدهیم. قیمت ما آن است که بگوییم: « اَلّلهُمَّ أرزُقنی حُبِّک؛ خدایا! کمک کن آنچه که تو دوست می­داری را دوست بدارم، و از هر چه تو بیزاری بیزار شوم». قیمت ما همرنگ شدن با صفات خداست، این رنگ و قیمت را از خودش بخواهیم. در این صورت است که با تنظیم موتور رغبت­هایمان در قرار مکین رجب قرار گرفته و تولد سالم و مبارکی به شعبان خواهیم داشت.

دعاهای سفارش شده در این شب و ماه­های پیش‌رو چراغ روشنی برای یافتن آرزوهای بزرگند. برای مثال، زمانی که در دعای سحر می­خوانیم: «خدایا از جمال خودت، جلالت، رزقت به من عطا کن و مرا شبیه خودت کن.» آرزوی جامعی را طلب کرده‌ایم که در برگیرندۀ خیر دنیا و آخرت ماست.

مناجات­های معصومین نشانه‌های دقیقی برای خواسته‌های بزرگ به ما می­دهند. در مناجات رجب آمده که: «خدایا مرا در بهشت با اهل بیت محشور کن و مرا به مستی و عیش در کنار اهل بیت برسان.» در این دعای عمیق انسان به این هوس می­رسد که فقط لذت­های بهشت را نخواهد، بهشت و تمام شگفتی­هایش را در جوار سلاطین بهشت طلب کند.

حتی اگر از این آرزوها دوریم و درک این رغبت­ها به چشم ما سخت است، غمگین نباشیم. از زیبایی­های این شب آن است که می­توان از خدا این رغبت­ها را تمنا کرد.

لیله الرغائب یا شب آرزوها، شبی برای آرزوهای بلند است، شبی است که از خدا آرزوهای انسانی و رسیدن به بالاترین میلها را طلب کنیم، شب اینکه بخواهیم و بگوییم خدایا من کوچکم و آرزوهایم کوچک است؛ خودت رغبت‌های بزرگ به من بده و مبداء میل مرا عوض کن، اعجاز کن و هوس‌های بزرگ بر سرم ببار، آرزوهایم را آنقدر بزرگ کن که  با اهداف امام زمانم یکی شوند و بین این کثرت معشوق­ها و لیلی­ها امام زمانم را لیلی حقیقی من کن.

در این مقاله سعی کردیم از منظری تازه به حقیقت شب آرزوها بپردازیم و با هم آرزوهای بزرگ بخش انسانی وجود را دوره کنیم. شما هم اگر نظری پیرامون آرزوها و هوس‌های بزرگ انسانی دارید با ما به اشتراک بگذارید.