قانون عمل و عکس‌العمل چیست و کدام جنبه های زندگی ما را دربرمی‌گیرد؟
حتماً تا به‌حال عباراتی مانند «دست انتقام»، «مکافات عمل»، «تیر غیب» یا «چوب خدا صدا ندارد» به گوشتان خورده است. آن چه از تعابیر بالا برداشت می‌شود، این است که هیچ اتفاقی به‌‌طور شانسی و بدون برنامه رخ نمی‌دهد و تمام اعمال ما از خوب تا بد به سوی خودمان بازمی‌گردند. هر عکس‌العملی در گرو عملی است و هر واکنشی نشان‌دهندۀ وجود کنشی است. مانند زمانی که شیء نوک تیزی به دست ما برخورد می‌کند و سیستم عصبی بدون هیچ معطلی به مغز فرمان می‌دهد، که در واکنش نسبت به آن دست‌مان را به عقب بکشد. قانون عمل و عکس‌العمل دقیقاً یعنی همین.
ممکن است در فراز و نشیب‌های زندگی و یا هنگام مواجهه با کامیابی‌ها و ناکامی‌‌‌ها این پرسش را مطرح کنیم که چرا برای من چنین اتفاقی افتاد؟ آیا اعمال خوب یا بدی که قبلاً و در گذشته انجام داده‌ام در این پیشامد مؤثر بوده‌اند، یا نه؟ یا اين که چه قدر در پیروزی یا شکست خود نقش داشته‌ام؟ از همین‌رو قصد داریم تا در این مقاله به قانون عمل و عکس‌العمل در جهان بپردازیم و بدانیم که اعمال، افکار، احساسات، انتخاب‌ها و حتی کلام ما چه بازتابی برای خودمان، جهان و دیگران خواهند داشت، در حقیقت ما چه قدر با اعمال خود در ساختن سرنوشت‌مان سهیم هستیم؟
ما در باغ زندگی میوۀ بذری را که خودمان کاشته‌ایم، می‌چینیم و خرمن محصولی را که خودمان زراعت کرده‌ایم، برداشت می‌کنیم. در واقع جهان پیرامون ما به وسیلۀ اعمال خودمان ساخته می‌شود. آن چه از ما بروز داده می‌شود، هم در جهان خلقت تأثیرگذار است و هم در آیندۀ ما و دیگران مؤثر است. یعنی بازتاب اعمال ما در دنیا یا در آخرت، زود یا دیر، کم یا زیاد، معادل یا چند برابر، به ما برخواهد گشت. همۀ توهمات و تخیلات، احساسات، عادات و رفتار ما از خود اثری به جای می‌گذارند که در نهایت پیامد آن را می‌بینیم. پیامد اعمال ما به قدری به ما وابسته است که بیمار شدن به رعایت نکردن بهداشت وابسته است.
ریاضیات خلقت و برقراری قانون عمل و عکس‌العمل
اگر بگوییم اکثر فرهنگ‌ها و ملیت‌های دنیا معتقدند که اعمالی که در این دنیا انجام می‌دهیم، عکس‌العملی به همراه خواهد داشت، بی‌راه نگفته‌ایم. یعنی همۀ ما به نوعی معتقدیم که وقتی کار خوبی انجام می‌دهیم در پاسخ به آن نتایج خوبی خواهیم گرفت و وقتی کارها یا اعمال بدی انجام می‌دهیم، نتایج منفی‌اش وارد زندگی‌مان می‌شود. بنابراین از هر دست بدهیم از همان دست هم می‌گیریم و این ضرب‌المثل ساده بیان‌گر همین قانون عمل و عکس‌العمل در نظام هستی است.
البته ممکن است که در جای جای جهان و در حیطه‌های مختلف اسم‌های متفاوتی برایش در نظر گرفته باشند؛ مثلاً قانون سوم نیوتن در فیزیک که به کنش و واکنش معروف است، رابطۀ عمل و عکس‌العمل را بیان می‌کند، یا قانون قضا و قدر که بیان کنندۀ تأثیر حاصل از افکار، تصمیمات و انتخاب‌های ماست، همه زیرمجموعه‌ای از قانون عمل و عکس‌العمل هستند. پس حرکت به سمت شادی، آرامش، غم یا اندوه از درون خود ما آغاز می‌شود. این رابطه دقیقاً همان ریاضیات خلقت را بیان کرده و نشان می دهد، که میان عمل ما و عکس العمل آن ارتباط مستقیمی برقرار است.
ما بر سفرۀ گذشته خود می‌نشینیم و همۀ حالات و روحیات‌مان در گرو چیزهایی است که از این سفره برداشته‌ایم، این که موفق باشیم یا شکست خورده، عالم یا جاهل، آرام یا مضطرب، خوب یا بد، همه و همه به آن چه در گذشتۀ ما اتفاق افتاده بستگی دارد، در واقع ما محصول گذشتۀ خود هستیم و میوۀ هر آن چه که کاشته‌ایم را برداشت می‌کنیم.
وقتی کارهایی را انتخاب کنیم، که برای دیگران شادمانی و موفقیت می‌آورد، ثمرۀ این شادی برای ما هم تولید شادی خواهد بود و اگر باعث غم و اندوه برای دیگران باشیم، بازهم نتیجۀ آن در قالب ایجاد کینه، عصبانیت، عذاب وجدان و… به ما باز می‌گردد؛ بنابراین قانون عمل و عکس‌العمل یعنی هر عملی نیرویی را تولید می‌کندف که هم عمل و هم نتیجۀ آن به خود ما باز خواهد گشت.
انعکاس اعمال ما
ریشۀ خیلی از مشکلات اخلاقى و اجتماعى و بسیارى از بى‌تفاوتى‌هایی که نسبت به مسائل مختلفی مثل انجام گناهان داریم، همین توجه نکردن به برگشت اعمال‌مان یا قانون عمل و عکس‌العمل است، اگر متوجه باشیم که عمل بد بالأخره یک روز گریبان ما را می‌گیرد، دیگر دلی نمی‌شکنیم، قضاوتی نمی‌کنیم، به کسی صدمه‌ای نمی‌زنیم، حقی را پای‌مال نمی‌کنیم و درک می‌کنیم که زندگی جریانی اتفاقی نیست و پاسخی است که در برابر اعمال و داده‌های خود دریافت می‌کنیم، صدا و طنینی است که ایجاد کرده‌ایم و افکار و رفتاری است که خودمان خلق کرده و انعکاس داده‌ایم.
ریاضیات خلقت کوچکترین اعمال و نیت‌های ما را محاسبه کرده و معادل آن را به ما برمی‌گرداند، یعنی بدخواهی برای دیگران غم و افسردگی زیادتر و تلاش براي شادي ديگران سرور و شادی بیشتری برای خود ما به همراه دارد. بازکردن گره از مشکل دیگران باعث باز شدن گره‌های زندگی خودمان شده و خلاصه این که هر چه بکاریم، همان را درو می‌کنیم.
خود مراقبتی از بازتاب اعمال در آخرت
تا اینجا متوجه شدیم که دنیا مانند مزرعه‌ای است که ما لحظه به لحظه و ثانیه به ثانیه در آن بذر می‌کاریم. گاهی نهال ما تبدیل به درختی بارور می‌شود، که میوه و بهره‌اش به دیگران هم می‌رسد و گاهی با دست خودمان آفت‌ها را به کاشته‌ها و داشته‌های‌مان می‌رسانیم و آتشی به جان مزرعه می‌زنیم، که تا مدت‌ها هیچ محصولی قابل برداشت نخواهد بود.
اگر در دنیا این آگاهی را پیدا کنیم که اعمال‌مان به خود ما برمی‌گردند، این خود مراقبتی مانع شکل‌گیری ساختاری خلاف شرایط زیستی آخرت در ما شده و در یک کلام جلوی یک زندگی جهنمی ابدی را می‌گیرد. حتی کلمه‌ای که باعث آزار دیگری می‌شود، بر ساختار وجودی ما اثر گذاشته و آن را با شرایط زیستی آخرت ناهماهنگ می‌کند و در واقع آتشی است که در ابدیت به خود ما برمی‌گردد. توجه به این رابطه‌ها و فهم آن‌ها باعث می شود تا ما خود و عمل‌کردمان را طوری سامان‌دهی کنیم که برای‌مان پیامدهای خوب و آثار مثبت در دنیا و آخرت به ارمغان داشته باشند.
ما در این مقاله به قانون عمل و عکس‌العمل در دنیا و آخرت پرداختیم. فهمیدیم آن چه جهان پیرامون و آیندۀ ما را می‌سازد، همه و همه بازتاب اعمال خود ما هستند. افکار، اعمال، نیت ها و انتخاب‌های ما بی‌اثر نبوده و مطابق با ریاضیات خلقت به خود ما برمی‌گردند و در سعادت یا شقاوت ابدی ما مؤثرند. شما چه قدر به نتیجۀ اعمال و تصمیم‌های خود در دنیا و آخرت بها می‌دهید؟